The Paris Library
แล้วเราจะได้พบกันอีก
ณ ห้องสมุดปารีส

เจเน็ต สเกสเลียน ชาร์ลส์ เขียน
นรา สุภัคโรจน์ แปล

ติดตามการวางจำหน่ายได้ที่เพจ แพรวสำนักพิมพ์

(ยังไม่ใช่ต้นฉบับที่เสร็จสมบูรณ์) 

——————————————————————————————————————-

 

บทที่ 1

โอดีล

 

ปารีส กุมภาพันธ์ 1939

 

ตัวเลขลอยล่องอยู่รอบหัวฉันราวกับดวงดาว – 823 ตัวเลขเหล่านี้คือกุญแจสู่ชีวิตใหม่ – 822  คือดวงดาวแห่งความหวัง – 841  ไม่ว่ายามดึกในห้องนอนหรือตอนเช้าระหว่างเดินไปซื้อครัวซองต์  มันลอยมาเป็นชุด ชุดแล้วชุดเล่า – 810, 840, 890 ทั้งหมดปรากฏขึ้นต่อหน้าต่อตาฉัน  ตัวเลขเหล่านี้คือตัวแทนของอิสรภาพและอนาคต   นอกจากตัวเลขพวกนี้แล้วฉันยังได้ศึกษาประวัติของห้องสมุดต่างๆ ย้อนหลังไปถึงศตวรรษที่สิบหกไปพร้อมกัน  ขณะที่พระเจ้าเฮนรีที่ 8 ในอังกฤษวุ่นอยู่กับการบั่นคอมเหสี  พระเจ้าฟรังซัวส์แห่งฝรั่งเศสก็ทรงง่วนกับการปรับปรุงห้องสมุดของพระองค์และได้ทรงเปิดให้เหล่านักปราชญ์เข้าไปใช้ด้วย  หนังสือในห้องสมุดหลวงแห่งนี้คือจุดเริ่มต้นของหอสมุดแห่งชาติฝรั่งเศส  ที่โต๊ะเขียนหนังสือในห้องนอน ฉันกำลังนั่งทบทวนโน้ตที่จดไว้เป็นครั้งสุดท้ายเพื่อเตรียมตัวไปสัมภาษณ์งานที่[1]ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี 1920 และเป็นห้องสมุดแห่งแรกในปารีสที่อนุญาตให้สาธารณชนเข้าใช้  ห้องสมุดแห่งนี้มีสมาชิกจากประเทศต่างๆ กว่าสามสิบประเทศ ในจำนวนนี้หนึ่งในสี่เป็นชาวฝรั่งเศส  ฉันพยายามจดจำข้อเท็จจริงและตัวเลขต่างๆ โดยหวังว่าจะช่วยทำให้ผู้อำนวยการห้องสมุดเห็นว่าฉันมีคุณสมบัติเหมาะสม

ฉันเดินจากอพาร์ตเมนต์ของครอบครัวซึ่งอยู่ตรงข้ามสถานีรถไฟแซ็ง-ลาซาร์ บนถนนรูเดอโรมอันเต็มไปด้วยคราบเขม่าควันจากรถไฟ  ฉันเหน็บปอยผมที่ลมพัดตีขึ้นมาเข้าไปใต้หมวกไหมพรม  ไกลออกไป ฉันสามารถเห็นหลังคาโดมของโบสถ์แซ็ง-ออกุสตัง – ศาสนา 200  พระคัมภีร์ภาคพันธสัญญาเดิม 211  แล้วภาคพันธสัญญาใหม่ล่ะ ฉันรอให้ตัวเลขผุดขึ้นมาในหัว แต่มันไม่ขึ้น ฉันเริ่มประสาทเสียที่ลืมเรื่องแสนธรรมดานี้ไปได้ และหยิบสมุดบันทึกขึ้นจากกระเป๋า  อ้อ ใช่แล้ว 225 ฉันเคยรู้น่ะ

วิชาที่ฉันโปรดปรานสมัยเรียนอยู่ในคณะบรรณารักษ์ศาสตร์คือระบบทศนิยมดิวอี้ซึ่งประดิษฐ์ขึ้นในปี 1873 โดยเมลวิล ดิวอี้ บรรณารักษ์ชาวอเมริกัน  มันคือระบบการจัดเรียงหนังสือตามหมวดหมู่สิบหมวดหมู่ แยกตามสาขาวิชา ทุกสิ่งทุกอย่างมีตัวเลขกำกับเพื่อให้ผู้อ่านใช้หาหนังสือที่ต้องการได้ในห้องสมุดทุกแห่ง  ตัวอย่างเช่น แม่ของฉันภาคภูมิใจกับความสามารถด้าน 648 (คหกรรมศาสตร์) ของท่าน  พ่อฉันโปรดปราน 785 (ดนตรีแชมเบอร์) แม้จะไม่ยอมรับก็ตาม  พี่ชายฝาแฝดของฉันโอนเอียงไปทาง 636.8  แต่ฉันชอบ 636.7 มากกว่า  (แมวและสุนัขตามลำดับ)

ฉันเดินมาถึงเลอกร็องด์บูเลอวาร์  ปารีสสลัดคราบชนชั้นล่างออกและหยิบเสื้อโค้ตขนมิงค์ขึ้นสวมในเพียงหนึ่งช่วงถนนเท่านั้น  กลิ่นกระด้างของถ่านหินจางหายไป แทนที่ด้วยกลิ่นมะลิหอมหวานปานน้ำผึ้งของจอย น้ำหอมแพงระยับซึ่งลอยมาจากสุภาพสตรีที่กำลังชมชุดสวยของนินา ริชชีและถุงมือหนังสีเขียวของคิสลาฟในตู้กระจกอย่างเพลิดเพลิน  ฉันเดินต่อไป เลี้ยวหลบนักดนตรีที่เดินออกจากร้านขายโน้ตดนตรีเก่ายับยู่ยี่  ผ่านอาคารสไตล์บาโรคที่มีประตูสีน้ำเงินแล้วเลี้ยวเข้าสู่ถนนแคบๆ ฉันรู้จักหนทางเป็นอย่างดี

ฉันรักปารีส เมืองที่เต็มไปด้วยความลับ  เช่นเดียวกับปกหนังสือ บ้างปกหนัง บ้างปกผ้า ประตูแต่ละบานในปารีสจะนำไปสู่โลกที่เราคาดไม่ถึง  ในลานหน้าอาคารเราอาจพบจักรยานมากมาย หรือพนักงานดูแลอาคารร่างตุ้ยนุ้ยถือไม้กวาดในมือ  กรณีของห้องสมุดอเมริกันนั้น ประตูไม้บานมหึมาเปิดสู่สวนลับ มีต้นพิทูเนียขึ้นเป็นแนวที่ด้านหนึ่ง อีกด้านเป็นสนามหญ้า มีทางเดินโรยกรวดสีขาวทอดยาวสู่อาคารซึ่งสร้างจากอิฐและหิน  ฉันเดินข้ามธรณีประตูที่มีธงชาติฝรั่งเศสและอเมริกันโบกสะบัดเคียงข้างกันอยู่ด้านบน  แล้วแขวนเสื้อแจ็คเก็ตกับที่แขวนซึ่งมีสภาพง่อนแง่นเต็มที  รู้สึกเหมือนกลับมาถึงบ้านเมื่อได้สูดกลิ่นอับชื้นเหมือนหญ้ามอสของหนังสือผสมผสานกับกลิ่นแหลมฉุนของกระดาษหนังสือพิมพ์ กลิ่นที่ฉันชอบที่สุดในโลก

เนื่องจากไปถึงก่อนเวลาสัมภาษณ์เล็กน้อย ฉันจึงเดินเตร่อยู่แถวเคาน์เตอร์บริการซึ่งมีบรรณารักษ์ผู้ร่าเริงคอยรับฟังเรื่องสารพัดของสมาชิก (“เราจะหาสเต็กอร่อยๆ กินได้ที่ไหนในปารีส” ผู้มาใหม่ซึ่งสวมบูทคาวบอยถาม  “ทำไมฉันต้องเสียค่าปรับด้วยทั้งที่ฉันยังอ่านไม่จบ” มาดามซิมงขี้หงุดหงิดอยากรู้เหตุผล) ก่อนจะเดินเข้าไปในห้องอ่านหนังสือที่สงบเงียบน่าสบาย

ที่โต๊ะใกล้หน้าต่างกรุกระจกแบบเฟรนช์วินโดว์ ศาสตราจารย์โคเฮนนั่งอ่านรายงานวิชาการ มีขนนกยูงสีสดใสปักอยู่ที่มวยผม  มิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์นั่งอ่านนิตยสารไทม์ อย่างครุ่นคิดพลางสูบไปป์  ปกติแล้วฉันจะกล่าวทักทายกับพวกเขา แต่ด้วยความตื่นเต้นกับการสัมภาษณ์งานในวันนี้ ฉันจึงเดินเข้าไปนั่งหลบมุมอยู่ตรงแถวชั้นหนังสือโปรดของฉัน  ฉันรักการอยู่ท่ามกลางเรื่องราวสารพัด บ้างเป็นเรื่องเก่าแก่ตั้งแต่ครั้นโบราณกาล บ้างเพิ่งตีพิมพ์เมื่อเดือนก่อน

ฉันว่าจะยืมหนังสือนิยายให้พี่ชายสักเล่ม  เดี๋ยวนี้ไม่ว่าจะตื่นขึ้นเวลาไหนก็ตามกลางดึก ฉันจะต้องได้ยินเสียงพิมพ์ดีดดังต็อกแต็กของเขา หากไม่ได้กำลังเขียนบทความเรียกร้องให้ฝรั่งเศสรับผู้ลี้ภัยชาวสเปนที่หนีสงครามกลางเมืองเข้ามา ก็เป็นบทความทำนายว่าฮิตเลอร์จะยึดยุโรปแบบเดียวกับที่เข้ายึดส่วนหนึ่งของเชคโกสโลวาเกียอย่างแน่นอน  สิ่งเดียวเท่านั้นที่สามารถทำให้เรมีคลายกังวลกับเรื่องของคนอื่นได้ก็คือ หนังสือดีๆ สักเล่ม

ฉันไล่นิ้วไปตามสันหนังสือ เลือกออกมาเล่มหนึ่งแล้วสุ่มเปิดออกดู  ฉันไม่เคยตัดสินหนังสือจากหน้าแรก  เพราะรู้สึกเหมือนตอนที่ฉันมีนัดครั้งแรกและครั้งสุดท้ายกับหนุ่มคนหนึ่งที่เราต่างยิ้มหวานใส่กันมากเกินไป  ดังนั้นจึงเปิดไปตรงกลางเล่มซึ่งผู้เขียนไม่ได้พยายามสร้างความประทับใจ  ‘ชีวิตเรามีความมืดแต่ก็มีแสงสว่างด้วย’ ฉันอ่าน ‘เธอคือหนึ่งในแสงสว่างเหล่านั้น แสงที่สว่างไสวที่สุดท่ามกลางแสงทั้งมวล’  อวี แมซี  ใช่แล้ว ขอบคุณมากเลยมิสเตอร์สโตกเกอร์  นี่แหละที่ฉันอยากจะบอกกับเรมี

เอาล่ะสิ สายแล้ว ฉันรีบเดินไปที่เคาน์เตอร์บริการ เขียนชื่อบนบัตรยืมแล้วใส่ แดร็กคิวลา ลงในกระเป๋า  ผู้อำนวยการห้องสมุดยืนรอฉันอยู่ ผมสีน้ำตาลแดงของเธอรวบเป็นมวยเช่นทุกครั้ง ในมือถือปากกาด้ามเงิน

ทุกคนรู้จักมิสรีเดอร์  เธอเขียนบทความให้หนังสือพิมพ์ และเป็นนักพูดที่น่าประทับใจเมื่อเธอกล่าวเชิญชวนผู้คน ไม่ว่านักเรียน นักศึกษา ครู ทหาร ชาวต่างชาติหรือชาวฝรั่งเศสมาเยือนห้องสมุด โดยยืนกรานว่าห้องสมุดมีที่ให้ทุกคน

“โอดีล ซูเฌค่ะ” ฉันแนะนำตัว  “ต้องขอโทษด้วยค่ะที่สาย ความจริงดิฉันมาก่อนเวลานัด แต่พอเปิดหนังสือก็…”

“การอ่านเป็นอันตราย”  มิสรีเดอร์ว่าและยิ้มอย่างเข้าใจ  “ไปคุยในห้องทำงานฉันกันดีกว่า”

ฉันเดินตามเธอไป  เราเดินผ่านห้องอ่านหนังสือ  สมาชิกในชุดสูทสง่างามพากันลดหนังสือพิมพ์ที่อ่านอยู่ลงมองผู้อำนวยการคนดังเดินขึ้นบันไดวน และตรงไปยังระเบียงทางปีกของอาคารซึ่งเขียนไว้ว่า สู่ห้องทำงาน  ในห้องอบอวลด้วยกลิ่นกาแฟเอสเพรสโซ  บนผนังมีภาพถ่ายทางอากาศขนาดใหญ่ของเมืองๆ หนึ่ง ซึ่งมีลักษณะเป็นบล็อกสี่เหลี่ยมเหมือนกระดานหมากรุก แตกต่างกับถนนวกวนของปารีสอย่างลิบลับ

เมื่อสังเกตว่าฉันมองอย่างสนใจ มิสรีเดอร์จึงพูดขึ้นว่า “เมืองวอชิงตัน ดีซีน่ะ ฉันเคยทำงานที่หอสมุดรัฐสภา” เธอทำท่าเชิญฉันนั่ง แล้วจึงนั่งลงที่โต๊ะทำงานซึ่งเต็มไปด้วยเอกสาร บางแผ่นแตกแถวออกถาด บ้างมีที่เจาะกระดาษทับไว้ไม่ให้หนี  ที่มุมหนึ่งมีโทรศัพท์สีดำมัน  หนังสือตั้งหนึ่งวางอยู่บนเก้าอี้ข้าง ๆ มิสรีเดอร์  ฉันแอบเห็นนิยายของไอแซค เดนิเซนและอีดิธ วาร์ตัน  ทั้งสองเล่มมีแถบริบบิ้นสีสดใสทำหน้าที่เป็นที่คั่นเชิญชวนให้ผู้อำนวยการกลับมาอ่านอีก

มิสรีเดอร์ชอบอ่านหนังสือประเภทไหนนะ  ที่รู้คือเธอไม่เปิดหนังสือทิ้งไว้อ้าซ่าเหมือนฉันเพราะไม่ชอบใช้ที่คั่นหนังสือ  แล้วก็คงไม่วางหนังสือซ้อนเป็นตั้งข้างเตียงด้วย  เธอน่าจะอ่านหนังสือคราวละสี่ห้าเล่มพร้อมกัน  มีหนังสือในกระเป๋าถือหนึ่งเล่มไว้อ่านบนรถประจำทาง เป็นหนังสือที่เพื่อนรักของเธอถามถึงความเห็น  อีกเล่มน่าจะเป็นหนังสือที่ไม่มีใครรู้ เป็นความสุขลับๆ ของเธอในบ่ายวันอาทิตย์ยามฝนตก–

“ใครคือนักเขียนโปรดของคุณ”  มิสรีเดอร์ถาม

ใครคือนักเขียนโปรดเหรอ ช่างเป็นคำถามที่ตอบยากเสียจริง เป็นไปได้ยังไงที่จะให้เลือกใครเพียงคนเดียว  ความจริงแล้วน้าคาโรกับฉันเคยแบ่งนักเขียนออกเป็นประเภท คือนักเขียนที่เสียชีวิตแล้ว นักเขียนที่ยังมีชีวิต นักเขียนต่างประเทศ นักเขียนฝรั่งเศส ฯลฯ เพื่อจะได้เลือกง่ายขึ้น  ฉันนึกถึงหนังสือในห้องอ่านหนังสือที่เพิ่งหยิบจับเมื่อสักครู่ พวกหนังสือที่ทำให้ฉันประทับใจในอดีต  ฉันชื่นชมความคิดของราล์ฟ วาลโด อีเมอร์สันที่ว่า  ฉันไม่เคยโดดเดี่ยวขณะที่อ่านหรือเขียน แม้จะไม่มีใครอยู่ด้วยก็ตาม  แล้วก็ของเจน ออสเตนด้วย  แม้นักประพันธ์สตรีผู้นี้จะเขียนในศตวรรษที่สิบเก้า แต่ผู้หญิงหลายคนยุคนี้ก็ยังอยู่ในสถานการณ์ที่ไม่แตกต่างกัน คือมีอนาคตที่ถูกกำหนดโดยผู้ชายที่แต่งงานด้วย  เมื่อสามเดือนก่อน เมื่อฉันบอกพ่อแม่ว่าฉันไม่จำเป็นต้องมีสามี  พ่อของฉันหัวเราะหึๆ  จากนั้นก็เริ่มเชิญลูกน้องหนุ่มๆ มากินอาหารกลางวันที่บ้านทุกวันอาทิตย์ และนำเสนอแต่ละคนกับฉันราวกับไก่งวงอบโรยหน้าด้วยผักชีบนถาดฝีมือแม่  “มาร์คไม่เคยขาดงานแม้แต่วันเดียว ขนาดเป็นไข้หวัดก็ยังไม่ลางาน”

“คุณอ่านหนังสือไหมคะ”

พ่อบ่นเสมอว่าฉันเป็นคนปากไวกว่าความคิด และความหงุดหงิดที่ไม่อาจตัดสินใจได้ทำให้ฉันตอบคำถามแรกของมิสรีเดอร์ว่า

“นักเขียนโปรดที่เสียชีวิตแล้วของดิฉันคือดอสโตเยฟสกี เพราะฉันชอบรัสโคลนิคอฟ เขาไม่ใช่คนเดียวที่อยากตบกะโหลกใครสักคน”

เงียบ

ทำไมฉันถึงไม่ตอบอะไรที่คนปกติตอบกันนะ อย่างเช่น โซลา นีล เฮิร์สตัน นักเขียนโปรดที่ยังมีชีวิตอยู่ของฉัน

“รู้สึกเป็นเกียรติที่ได้พบคุณค่ะ” ฉันเดินไปที่ประตู  รู้ตัวว่าการสัมภาษณ์คงจบลงเท่านี้

ขณะที่มือแตะลงบนลูกบิดกระเบื้องเคลือบ ฉันก็ได้ยินมิสรีเดอร์พูดขึ้นว่า  “กระโจนสู่ชีวิตโดยไม่ต้องไตร่ตรอง ไม่ต้องกลัว กระแสน้ำจะนำเธอไปยังฝั่ง ซึ่งเธอจะยืนขึ้นได้อย่างปลอดภัยอีกครั้ง”

ประโยคโปรดของฉันจาก อาชญากรรมกับการลงทัณฑ์ ของดอสโตเยฟสกี – 891.73  ฉันหันกลับ

“ผู้สมัครส่วนใหญ่บอกว่านักเขียนโปรดของเขาคือเชคสเปียร์”  มิสรีเดอร์ว่า

“นักประพันธ์คนเดียวที่มีเลขทศนิยมดิวอี้ของตัวเองโดยเฉพาะ”

“มีสองสามคนที่พูดถึง ความรักของเจน แอร์”

นั่นน่าจะเป็นคำตอบปกติ  ทำไมฉันถึงไม่บอกว่าชาร์ล็อตต์ บร็อนเต หรือไม่ก็พี่น้องบร็อนเตคนใดคนหนึ่งนะ  “ดิฉันชอบเจนเหมือนกันค่ะ  พี่น้องบร็อนเตมีเลขเดียวกัน – 823.8”

“แต่ฉันชอบคำตอบของคุณนะ”

“จริงเหรอคะ”

“คุณตอบอย่างที่รู้สึก ไม่ใช่อย่างที่คุณคิดว่าฉันอยากได้ยิน”

ก็จริงอยู่

“จงอย่ากลัวที่จะแตกต่าง” คุณรีเดอร์เอนตัวมาข้างหน้า  สายตาฉลาดเฉลียวและแน่วแน่มองมาที่ฉัน  “ทำไมคุณถึงอยากทำงานที่นี่”

ฉันไม่อาจให้เหตุผลที่จริงเพราะมันคงฟังดูแย่มาก “ฉันจำระบบทศนิยมดิวอี้และได้เกรด เอ รวดในคณะบรรณารักษ์ศาสตร์”

มิสรีเดอร์ชำเลืองดูใบสมัครของฉันและบอกว่า “ประวัติการศึกษาของคุณน่าประทับใจมาก แต่ไม่ได้ตอบคำถามฉัน”

“คือดิฉันเป็นสมาชิกที่นี่ และดิฉันรักวรรณคดีอังกฤษ–”

“ข้อนี้ฉันมองออก”  น้ำเสียงมิสรีเดอร์เจือความผิดหวังเล็กน้อย  “ขอบใจสำหรับเวลาของคุณนะ เราจะให้คำตอบในอีกสองสามอาทิตย์  เดี๋ยวฉันเดินไปส่ง”

ที่ลานหน้าห้องสมุด ฉันถอนใจด้วยความหงุดหงิด ฉันน่าจะตอบเธอไปตรงๆ ว่าทำไมถึงอยากทำงานนี้

“มีอะไรหรือจ๊ะโอดีล” อาจารย์โคเฮนถาม  ฉันชอบการบรรยายชุด ‘วรรณกรรมอังกฤษ ณ ห้องสมุดอเมริกัน’  ซึ่งแน่นจนมีแต่ที่ยืนของศาสตราจารย์ผู้มีผ้าคลุมสีม่วงเป็นสัญลักษณ์ท่านนี้มาก  ท่านทำให้วรรณกรรมโบราณที่แสนเข้าใจยากอย่าง เบวูล์ฟ กลายเป็นเรื่องสนุกที่เข้าถึงได้ อีกทั้งยังสอดแทรกมุขตลกร้ายซึ่งทำให้การบรรยายเต็มไปด้วยความสนุกสนาน  เรื่องฉาวโฉ่ในอดีตที่ท่านปล่อยออกมาเป็นระลอกไม่ขาดสายเหมือนน้ำหอมกลิ่นไลแลคของท่านซึ่งโชยมาเป็นครั้งคราว  ว่ากันว่ามาดามศาสตราจารย์ท่านนี้เป็นชาวมิลาน และเป็นอดีตดาราบัลเลต์ชื่อดังที่ทิ้งชื่อเสียง (และสามีแสนน่าเบื่อ) หนีตามชู้รักไปครองรักกันที่บราซซาวิลล์  ก่อนจะกลับมาปารีสอีกครั้ง (คนเดียว) และได้สมัครเข้าศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยซอร์บอน เช่นเดียวกับซิโมน เดอ บูวัวร์  จากนั้นได้ผ่านการสอบ ลาเกรเกชั่น และได้ประกาศนียบัตรการสอนวรรณคดีระดับสูงสุดซึ่งน้อยคนมากจะทำได้สำเร็จ

“ว่าไงจ๊ะ โอดีล”

“หนูเพิ่งทำอะไรโง่ๆ ในการสัมภาษณ์งานมาค่ะ”

“หญิงสาวฉลาดๆ อย่างเธอน่ะเหรอทำอะไรโง่ๆ  เธอบอกมิสรีเดอร์หรือเปล่าจ๊ะว่าไม่เคยพลาดการบรรยายของฉันแม้แต่ครั้งเดียว  ฉันอยากให้ลูกศิษย์เป็นอย่างเธอบ้างจริงๆ”

“ฉันไม่ได้คิดไว้ว่าจะบอกค่ะ”

“งั้นเขียนทุกอย่างที่เธออยากบอกลงในจดหมายขอบคุณสิ”

“มิสรีเดอร์คงไม่รับหนูหรอกค่ะ”

“ชีวิตคือการต่อสู้ เธอต้องเข้าไปตะลุมบอนกับมันเพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องการ”

“หนูไม่แน่ใจ…”

“แต่ฉันแน่”  อาจารย์โคเฮนว่า  “นี่เธอคิดว่าอยู่ดีๆ พวกผู้ชายคร่ำครึที่ซอร์บอนก็จ้างฉันง่ายๆ อย่างนั้นรึ  ฉันต้องพยายามมากแค่ไหนรู้ไหมกว่าพวกเขาจะเชื่อว่าผู้หญิงก็มีความสามารถพอที่จะสอนในมหาวิทยาลัยได้”

ฉันเงยหน้ามองท่าน  ก่อนหน้านี้ฉันเห็นแต่ผ้าคลุมสีม่วงของท่านเท่านั้น แต่ตอนนี้ฉันเห็นประกายคมกล้าในดวงตาของท่านด้วย

“ความดึงดันไม่ใช่สิ่งเลวร้ายนะจ๊ะ”  ท่านพูดต่อ “แม้คุณพ่อฉันจะบ่นเสมอว่าฉันเป็นคนเถียงคอเป็นเอ็นไม่เคยยอมใครก็ตาม”

“หนูก็เหมือนกัน คุณพ่อหนูบอกว่าหนูเป็นคน ‘ดันทุรัง’”

“งั้นก็ใช้ให้เป็นประโยชน์ซะนะ”

ถูกของท่าน ในหนังสือโปรดของฉันหลายเล่ม นางเอกไม่เคยยอมแพ้ ถูกของท่านที่บอกให้ฉันเขียนสิ่งที่ฉันคิดลงในจดหมาย  การเขียนง่ายกว่าการพูดต่อหน้า เพราะเราลบแล้วเขียนใหม่ได้ ถึงต้องเริ่มเขียนใหม่กว่าหนึ่งร้อยครั้งฉันก็จะทำ

“ถูกของอาจารย์ค่ะ…”  ฉันว่า

“แน่นอน!  ฉันจะบอกผู้อำนวยการเองว่าคำถามของเธอดีที่สุดเสมอในการบรรยายของฉัน แต่เธอต้องทำตามที่ฉันแนะนำนะ”  ท่านสะบัดผ้าคลุมดังหวืดขณะหันหลังเดินก้าวยาวเข้าไปในห้องสมุด

ไม่ว่าจะรู้สึกแย่แค่ไหนก็ตาม จะต้องมีใครคนหนึ่งในห้องสมุดช่วยดึงฉันกลับขึ้นมาสู้ใหม่เสมอ  ห้องสมุดแห่งนี้เป็นมากกว่าแค่ก้อนอิฐกับหนังสือ ยังมีน้ำใจของคนที่เป็นเสมือนปูนที่สมานอิฐทุกก้อนเข้าด้วยกัน  ห้องสมุดอื่นๆ ที่ฉันไปมามีเก้าอี้ไม้แข็งกระด้างกับความสุภาพ  ‘บงฌู มาดมัวแซล สวัสดีค่ะ  โอเรอวัว มาดมัวแซล ลาก่อนค่ะ’ ซึ่งก็ไม่ได้มีอะไรผิด เพียงแต่บิบลิโอเทค เหล่านี้ไม่มีความรู้สึกของชุมชนที่แท้จริงเท่านั้นเอง  ที่นี่เป็นเสมือนบ้านสำหรับฉัน

“โอดีล! รอก่อน!”  มิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์ นักการทูตปลดเกษียณชาวอังกฤษในชุดสูทติดหูกระต่ายลายลูกน้ำนั่นเอง  ตามด้วยมิสซิสเทิร์นบูล บรรณารักษ์ที่มีผมม้าเบี้ยวๆ สีเทาอมน้ำเงิน  อาจารย์โคเฮนคงไปบอกพวกเขาว่าฉันกำลังรู้สึกท้อแท้

“เขียนไปเถอะ ไม่เสียเปล่าหรอก”  มิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์ตบหลังเบาๆ ให้กำลังใจฉันอย่างเก้อเขิน  “เธอต้องชนะใจผู้อำนวยการอย่างแน่นอน  เขียนร่ายเหตุผลของเธอเป็นข้อๆ ในจดหมายแบบที่นักการทูตมีฝีมือหน่อยเขาทำกันนั่นแหละ”

“หยุดโอ๋โอดีลเหมือนเด็กๆ ซะทีเถอะค่ะ!”  มิสซิสเทิร์นบูลดุอดีตนักการทูต แล้วหันมาทางฉัน  “ฉันเป็นชาววินนิเป็ก พวกเราคุ้นเคยกับอุปสรรคต่างๆ นานาในชีวิตซึ่งทำให้เราเป็นเราในวันนี้  ฤดูหนาวที่นั่นลบสี่สิบองศา แต่เธอจะไม่เคยได้ยินใครโอดครวญ ไม่เหมือนกับพวกอเมริกัน…”  เมื่อนึกขึ้นได้ว่าเธอออกมาที่นี่ทำไม (เพื่อจะได้ชี้นิ้วสั่งการใครบางคน)  มิสซิสเทิร์นบูลก็ยกนิ้วผอมๆ ขึ้นตรงหน้าฉันและบอกว่า  “ยืดตัวขึ้นมา อย่ายอมแพ้ง่ายๆ!”

ฉันยิ้มเมื่อตระหนักว่าบ้านคือที่ที่ไม่มีความลับ  และฉันกำลังยิ้ม ซึ่งนั่นคืออะไรบางอย่างแล้ว

ในห้องนอน  ฉันลงมือเขียนโดยไม่รู้สึกกลัวอีกต่อไป:

 

            เรียนมิสรีเดอร์

            ดิฉันขอขอบคุณที่คุณได้สละเวลาพูดคุยกับดิฉันเรื่องงาน  ดิฉันตื่นเต้นดีใจมากที่ได้สัมภาษณ์กับคุณ  ห้องสมุดนี้มีความหมายกับดิฉันมากกว่าที่ใดๆ ในปารีส  ตอนที่ฉันยังเด็ก คุณน้าแคโรไลน์พาฉันไปที่นั่นในชั่วโมงเล่านิทานเสมอ ต้องขอขอบคุณคุณน้าที่ทำให้ดิฉันได้เรียนรู้ภาษาอังกฤษและตกหลุมรักห้องสมุดแห่งนี้  แม้คุณน้าของฉันจะไม่อยู่แล้ว แต่ที่เอแอลพี..ดิฉันยังคงมองหาท่านเสมอ  ดิฉันจะเปิดหนังสือออกดูซองเสียบบัตรยืมหนังสือด้านหลัง โดยหวังว่าจะได้เห็นชื่อคุณน้าบนบัตร  การได้อ่านนิยายเล่มเดียวกับท่านทำให้ฉันรู้สึกว่าท่านยังอยู่ใกล้ๆ ดิฉัน

            ห้องสมุดแห่งนี้คือที่หลบภัยของดิฉัน  ดิฉันหามุมสงบสำหรับนั่งฝันและนั่งอ่านหนังสือเงียบๆ ได้เสมอ และฉันอยากให้ทุกคนได้มีโอกาสเช่นนี้บ้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่รู้สึกว่าเป็นคนแปลกต่างจากคนอื่นๆ และต้องการมีที่ที่ตัวเองเรียกได้ว่าบ้าน

 

ฉันเซ็นชื่อ ปิดท้ายการสัมภาษณ์อย่างบริบูรณ์

 

 

 

บทที่ 2

ลิลลี

 

ฟรอยด์, มอนตานา, 1983

 

แกชื่อมิสซิสกุสตาฟสัน  แกอยู่ข้างบ้านฉัน  ชาวบ้านเรียกแกลับหลังว่า ‘เจ้าสาวสงคราม’  แต่สำหรับฉันแกไม่ได้ดูเหมือนเจ้าสาวเลย  ประการแรกคือแกไม่ได้สวมชุดขาว แล้วก็แก่ด้วย แก่กว่าพ่อแม่ฉันเยอะเลย  ทุกคนรู้ว่ามีเจ้าสาวก็ต้องมีเจ้าบ่าว แต่สามีของแกเสียไปนานแล้ว  แม้แกจะพูดได้อย่างคล่องแคล่วสองภาษา แต่ส่วนใหญ่แล้วแกแทบจะไม่พูดกับใคร  แกอยู่ที่นี่มาตั้งแต่ปี 1945 แต่ชาวบ้านมักมองว่าแกเป็นคนต่างถิ่นเสมอ

มิสซิสกุสตาฟสันเป็นเจ้าสาวสงครามคนเดียวในฟรอยด์  เหมือนกับที่หมอสแตนช์ฟิลด์เป็นหมอคนเดียวของที่นี่  บางครั้งฉันจะแอบมองเข้าไปในห้องนั่งเล่นของแกซึ่งแม้แต่โต๊ะเก้าอี้ก็ยังดูเป็นแปลกตา  ขาโต๊ะแกะสลักทำจากไม้วอลนัตงามประณีตเหมือนเฟอร์นิเจอร์ในบ้านตุ๊กตา  ฉันแอบดูกล่องไปรษณีย์ของแกด้วย แกมักได้รับจดหมายจากแดนไกล ไกลถึงชิคาโกเลยนะ  จดหมายจ่าหน้าซองว่ามาดามโอดีล กุสตาฟสัน  เปรียบเทียบกับชื่อโหลๆ ที่ฉันรู้จักเช่น ทริชาหรือทิฟฟานี ชื่อ ‘โอดีล’ ฟังดูแปลกดี  ว่ากันว่าแกมาจากฝรั่งเศส  ด้วยความที่ฉันอยากรู้จักแกมากขึ้น  ฉันจึงเปิดสารานุกรมหาหัวข้อเกี่ยวกับปารีส แล้วก็ได้เห็นรูปแกะสลักการ์กอยล์สีเทาบน และประตูชัยของนโปเลียน  ทว่าสิ่งที่ฉันได้อ่าน ไม่มีอะไรที่ตอบคำถามฉันได้เลยว่าอะไรทำให้มิสซิสกุสตาฟสันแตกต่างจากคนอื่นๆ

มิสซิสกุสตาฟสันไม่เหมือนผู้หญิงคนอื่นๆ ในฟรอยด์ที่มีร่างกลมตุ้ยนุ้ยเหมือนนกกระจิบ สวมเสื้อสเว็ตเตอร์ตัวโคร่ง ใส่รองเท้าเชยๆ สีเทาอ่อน และไปจ่ายตลาดทั้งที่ยังมีโรลม้วนผมเต็มหัว   แต่มิสซิสกุสตาฟสันจะใส่ชุดสวยแบบที่คนจะใส่ไปโบสถ์วันอาทิตย์อย่างกระโปรงพรีทและรองเท้าส้นสูง แม้จะแค่เอาขยะออกมาทิ้งหน้าบ้านก็ตาม  เข็มขัดสีแดงที่คาดช่วยเน้นเอวคอด แกจะทาลิปสติกสีแดงแปร๊ดเสมอแม้เวลาไปโบสถ์  ‘แม่นั่นคงสำคัญตัวผิด’ ใครคนหนึ่งเอ่ยขึ้นขณะที่มิสซิสกุสตาฟสันเดินผ่านไปนั่งยังที่ประจำด้านหน้า ดวงตาเธอซ่อนอยู่ใต้หมวกทรงระฆัง  ไม่มีใครสวมหมวกในโบสถ์ และสมาชิกส่วนใหญ่จะนั่งออกันอยู่แถวหลังเพราะไม่อยากเรียกร้องความสนจากพระเจ้าหรือบาทหลวง

เช้าวันนั้นคุณพ่อมาโลนีย์หรือที่เรียกกันว่าคุณพ่อคอเสื้อเหล็กขอให้พวกเราอธิษฐานให้กับผู้โดยสาร 269 คนบนเครื่องบินโบอิ้ง 747 ที่ถูกจรวดเค-8 ของโซเวียตยิงตก  ประธานาธิบดีเรแกนได้ออกโทรทัศน์พูดถึงการยิงถล่มเครื่องบินขณะบินจากเมืองแองเคอเรจสู่กรุงโซล  เสียงของท่านดังก้องอยู่ในหูฉันขณะที่ระฆังโบสถ์ดังกังวาน “ความโศกเศร้า ตกตะลึง ความโกรธ…สหภาพโซเวียตได้ล่วงละเมิดสิทธิมนุษยชนในทุกแง่มุม…เราไม่ต้องประหลาดใจกับความอำมหิตผิดมนุษย์เช่นนี้เลย…”  ฟังดูเหมือนท่านประธานาธิบดีจะบอกว่า พวกรัสเซียจะฆ่าเราทุกคน ไม่เว้นแม้กระทั่งเด็ก

สงครามเย็นทำให้ทุกคนกลัวจนตัวสั่นแม้แต่ในรัฐห่างไกลอย่างมอนตานา  ลุงวอลต์ซึ่งทำงานที่ฐานทัพอากาศมาล์มสตรอมบอกว่ารัฐบาลได้ฝัง ‘มินิตแมน’ จรวดนิวเคลียร์ขนาดเล็กทั่วพื้นราบอันกว้างใหญ่ของมอนตานาเหมือนชาวนาฝังหัวมันฝรั่ง  หัวจรวดเหล่านี้กำลังรอวันโลกแตกอย่างเงียบเชียบในห้องนิรภัยใต้ดิน  แกยังโม้ด้วยว่ามินิตแมนพวกนี้มีแรงระเบิดมากกว่าระเบิดนิวเคลียร์ที่ถล่มเมืองฮิโรชิมาราบเป็นหน้ากลอง และบอกอีกว่าขีปนาวุธพวกนี้จะมองหากันเอง เพราะฉะนั้นขีปนาวุธของโซเวียตจะมองผ่านวอชิงตัน ดีซีและเล็งมาที่เรา โดยมินิตแมนของเราก็จะพุ่งขึ้นยิงมอสโคว์เป็นการโต้ตอบโดยทันที  รวดเร็วชนิดที่ว่าฉันลุกขึ้นแต่งตัวไปโรงเรียนยังไม่เสร็จด้วยซ้ำ

หลังพิธีมิสซา เหล่าสัตบุรุษพากันข้ามถนนไปยังหอประชุมเพื่อดื่มกาแฟ โดนัท และซุบซิบนินทา  ฉันกับแม่ยืนต่อคิวรอรับขนม  ที่แท่นตั้งเครื่องทำกาแฟ พ่อกับพวกผู้ชายยืนล้อมมิสเตอร์ไอเวอร์ส – ประธานธนาคารที่พ่อทำงานอยู่  พ่อทำงานสัปดาห์ละหกวันโดยหวังว่าจะได้เลื่อนเป็นรองประธาน

“โซเวียตไม่ยอมให้ใครเข้าไปค้นหาร่างผู้เสียชีวิต  ไอ้พวกไม่มีศาสนานี่ชั่วร้ายจริงๆ”

“สมัยที่เคนเนดีเป็นประธานาธิบดี งบกลาโหมสูงกว่าทุกวันนี้ถึงเจ็ดสิบเปอร์เซ็นต์”

“ตอนนี้พวกเราก็เลยเป็นเป้านิ่งของมัน”

ฉันได้ยินทั้งที่ไม่ได้ตั้งใจฟัง ขณะที่ทุกคนพากันกังวลกับสงครามเย็น  การสนทนาอย่างเคร่งเครียดแบบนี้เป็นเสมือนเสียงซาวด์แทร็กทุกวันอาทิตย์หลังโบสถ์เลิก  ฉันวุ่นวายกับการหยิบโดนัทลูกกลมใส่จาน กว่าจะเห็นว่าแม่กำลังหายใจฟืดฟาดก็ผ่านไปแล้วหนึ่งนาที  ปกติเวลามีอาการแบบนี้แม่จะมีเหตุผลเสมอ เช่น “ชาวนากำลังเก็บเกี่ยว ละอองหญ้าในอากาศทำให้เป็นหอบขึ้นมา”  หรือ “คุณพ่อมาโลนีย์โบกธูปอย่างกับจะรมควันพวกเรา”  แต่คราวนี้แม่ได้แต่บีบต้นแขนฉัน พูดไม่ออก ฉันค่อยๆ พาแม่ไปยังโต๊ะที่ใกล้ที่สุด และช่วยให้แม่นั่งลงข้างมิสซิสกุสตาฟสัน แม่หย่อนตัวลงบนเก้าอี้เหล็กและดึงฉันนั่งลงข้างๆ

ฉันพยายามเรียกความสนใจจากพ่อ

“ไม่เป็นไรหรอกจ้ะ ไม่ต้องวุ่นวาย”  น้ำเสียงของแม่จริงจัง

“ช่างน่าเศร้าจริง เรื่องที่เกิดขึ้นกับคนบนเครื่องบินนั่น”  มิสซิสไอเวอร์สซึ่งนั่งอยู่ตรงข้ามเอ่ย

“ฉันถึงไม่ไปไหนทั้งนั้นไง”  มิสซิสเมอร์ด็อคว่า  “ร่อนไปร่อนมาหาเรื่องใส่ตัวแท้ๆ”

“คนบริสุทธิ์หลายคนต้องเสียชีวิต”  ฉันว่า  “ประธานาธิบดีเรแกนบอกว่ามีสมาชิกสภาคองเกรสเสียชีวิตหนึ่งคนด้วยค่ะ”

“ดีแล้ว เหลือบจะได้ลดลงอีกตัว” มิสซิสเมอร์ด็อคยัดโดนัทชิ้นสุดท้ายในจานของแกเข้าไประหว่างฟันเหลืออ๋อย

“พูดไม่ดีเลยนะคะ คนเรามีสิทธิ์จะบินไปไหนมาไหนโดยไม่ถูกยิง” ฉันว่า

มิสซิสกุสตาฟสันสบตากับฉันแล้วพยักหน้า ราวกับว่าความคิดของฉันมีความหมาย แม้ฉันจะคอยแอบดูแกเสมอจนเป็นงานอดิเรกอย่างหนึ่ง แต่นี่คือครั้งแรกที่ฉันมีตัวตนขึ้นมาสำหรับแก

“เธอเป็นคนกล้าหาญนะที่ยืนหยัดในสิ่งที่ตัวเองเชื่อ”  แกว่า

ฉันยักไหล่  “เราไม่ควรใจร้ายกับคนอื่นค่ะ”

“ฉันเห็นด้วยที่สุด”

ก่อนที่ฉันจะพูดอะไรออกไป เสียงมิสเตอร์ไอเวอร์สก็ลั่นขึ้นว่า  “สงครามเย็นนี่ยืดเยื้อมาเกือบสี่สิบปีแล้ว เราไม่มีวันได้รับชัยชนะเลย”

หลายศีรษะผงกยึกยักเห็นด้วย

“ไอ้พวกฆาตกรเลือดเย็น”  แกพูดต่อ

“คุณเคยเจอคนรัสเซียจริงๆ หรือเปล่า”  มิสซิสกุสตาฟสันถาม  “เคยทำงานกับคนรัสเซียหรือเปล่า  ฉันเคยค่ะ และฉันบอกได้ว่าพวกเขาไม่ได้แตกต่างจากคุณหรือฉันเลย”

หอประชุมเงียบกริบ  มิสซิสกุสตาฟสันไปเจอศัตรูของเราที่ไหนล่ะนี่ แถมยังเคย ‘ทำงาน’ กับพวกเขาด้วยหรือ

ในฟรอยด์  ไม่มีเรื่องใดของชาวบ้านที่เราไม่รู้  ทุกคนรู้เรื่องของทุกคน เรารู้ว่าใครดื่มมากเกินไปและทำไม  ใครโกงภาษี ใครนอกใจภรรยา ใครอยู่กับใครโดยไม่ได้แต่งงานที่มิโนต์  สิ่งเดียวที่เป็นความลับดำมืดคือมิสซิสกุสตาฟสัน ไม่มีใครรู้ว่าแกเป็นลูกเต้าเหล่าใคร  พ่อแกทำงานอะไร หรือแกเจอบัค กุสตาฟสันตอนสงครามได้อย่างไร และไปทำอีท่าไหนเขาถึงได้ทิ้งแฟนที่คบกันมาตั้งแต่สมัยมัธยมมาแต่งงานกับแก  มีข่าวลือมากมากเกี่ยวกับมิสซิสกุสตาฟสัน แต่สักพักก็จางไป ไม่มีอะไรติดทนนาน ดวงตาแกมีแววเศร้า แต่ไม่รู้ว่าจากความสูญเสียหรือความเสียใจ และหลังจากใช้ชีวิตในปารีส แกมาลงหลักปักฐานในเมืองเล็กกลางทุ่งที่แสนจะน่าเบื่อนี้ได้อย่างไร

 

ฉันเป็นนักเรียนประเภท ‘นั่งแถวหน้าและยกมือเสมอ’  แมรีหลุยส์นั่งหลังฉันและชอบเหม่อลอย  วันนี้มิสแฮนสันยืนอยู่หน้ากระดานดำ พยายามทำให้นักเรียนเกรดเจ็ดสนุกกับเรื่อง อัศวินไอแวนโฮ  แมรีหลุยส์พึมพำว่า ‘ไอแวน-โน’  ถัดไปแถวข้างๆ นิ้วสีน้ำตาลของร็อบบี้โอบรอบดินสอ ผมของเขาเหมือนขนนกและมีสีน้ำตาลเหมือนฉัน  เขาขับรถเป็นแล้วเพราะต้องช่วยพ่อแม่ขนข้าวสาลี  เขายกดินสอขึ้นมาที่ปาก ยางลบสีชมพูตรงปลายแตะริมฝีปากล่าง  ฉันนั่งจ้องมุมปากเขาได้ทั้งวันทั้งคืนโดยไม่เบื่อเลย

เฟรนช์คิส  เฟรนช์โทสต์  เฟรนช์ฟรายส์  ของดีทุกอย่างเป็นฝรั่งเศสทั้งนั้น  เท่าที่รู้ถั่วลันเตาฝรั่งเศสอร่อยกว่าของอเมริกา  เพลงฝรั่งเศสก็น่าจะไพเราะกว่าเพลงลูกทุ่งที่ออกอากาศทางสถานีวิทยุแห่งเดียวของเมืองแน่นอน  ‘อกหักดังเป๊าะ เมื่อแม่วัวนมโตหนีไปกับกระทิงที่หนุ่มกว่า’  คนฝรั่งเศสน่าจะรู้เรื่องรักๆ ดีกว่าพวกเรา

ฉันอยากเดินนวยนาดไปตามรันเวย์สนามบิน  รันเวย์แฟชั่น อยากเป็นนางเอกละครบรอดเวย์  อยากเห็นหลังม่านเหล็ก  อยากรู้สึกว่าเวลาภาษาฝรั่งเศสกลิ้งไปมาในปากเป็นยังไง  คนเดียวที่ฉันรู้จักซึ่งเคยใช้ชีวิตนอกฟรอยด์คือมิสซิสกุสตาฟสัน

แม้จะอยู่บ้านติดกัน แต่เหมือนห่างไกลกันหลายปีแสง  ทุกวันฮัลโลวีน แม่จะเตือนว่า “เจ้าสาวสงครามไม่เปิดไฟที่ระเบียง แสดงว่าแกไม่ต้องการให้เด็กๆ ไปเคาะประตู”  ตอนที่แมรีหลุยส์กับฉันขายคุกกี้เนตรนารีแม่บอกว่า “ยัยป้านั่นต้องประหยัด ไม่ต้องไปขายแกนะ”

การได้เจอมิสซิสกุสตาฟสันจังๆ ทำให้ฉันกล้าขึ้น ตอนนี้สิ่งเดียวที่ต้องการก็คือการได้การบ้านเหมาะๆ จากครูเพื่อฉันจะได้ไปขอสัมภาษณ์แก

แล้วก็อย่างที่หวังไว้ มิสแฮนสันสั่งให้เราเขียนรายงานเกี่ยวกับ ไอแวนโฮ  เมื่อหมดชั่วโมง ฉันเดินไปที่โต๊ะครู และบอกว่าฉันขอเขียนรายงานเกี่ยวกับประเทศใดประเทศหนึ่งแทนได้ไหม

“ครั้งนี้ครั้งเดียวนะ” มิสแฮนสันว่า  “เอาละ ครูจะรออ่านรายงานเกี่ยวกับประเทศฝรั่งเศสของเธอ”

ฉันมัวแต่ใจลอยคิดถึงแผนการขณะที่เดินไปห้องน้ำ ลืมก้มลงไปมองว่าแต่ละคอกมีคนหรือเปล่า แถมยังลืมล็อกประตูทางเข้า  ดังนั้นพอเปิดประตูออกมาก็เห็นทิฟฟานี ไอเวอร์สยืนจัดแต่งผมสีน้ำตาลทองหน้ากระจกบนอ่างล้างมือกับลูกสมุนกลุ่มหนึ่ง

“อึมาแล้ว” เธอว่า  “สงสัยที่กดน้ำเสีย”

พูดเหมือนคนไร้การศึกษา แต่เมื่อดูตัวเองในกระจก ผมสีน้ำตาลที่เห็นเต็มตาก็เหมือนอึจริงๆ นั่นแหละ  ฉันรีรออยู่หน้าคอกเพราะรู้ว่าถ้าเดินไปล้างมือ  ยัยทิฟฟานีจะต้องผลักฉันไปที่ก๊อกน้ำและตัวต้องเปียกแน่  แต่ถ้าเดินออกไปเลยก็จะถูกเอาไปโพนทะนาทั่วโรงเรียนว่าฉันไม่ล้างมือเหมือนที่พวกเขาทำกับเมซี จะไม่มีใครอยากนั่งใกล้คน “มือเหม็นฉี่” ไปหนึ่งเดือนได้ แก๊งอันธพาลคุมห้องน้ำสี่คนยืนกอดอกรอจัดการฉัน

เสียงบานพับประตูดังเอี๊ยด มิสแฮนสันโผล่หน้าเข้ามาดู  “เข้าห้องน้ำอีกแล้วนะทิฟฟานี กระเพาะปัสสาวะมีปัญหาหรือเปล่า”

แก๊งสี่คนเดินออกไป สายตามองฉันเหมือนบอกว่า ฝากไว้ก่อนนะ เรื่องไม่จบแค่นี้หรอก

เรื่องนี้แม่ผู้มองโลกในแง่ดีของฉันคงบอกให้มองในด้านดีว่าอย่างน้อยตาแก่ไอเวอร์สก็ไข่ทิ้งไว้แค่ฟองเดียว และวันนี้เป็นวันศุกร์

ปกติพ่อกับแม่จะเป็นเจ้าภาพดินเนอร์คลับในวันศุกร์ (แม่ทำซี่โครงอบ เคย์เอาสลัดมา และซู บ็อบทำเค้กหน้าสับปะรด) ส่วนฉันจะไปนอนค้างกับแมรีหลุยส์ แต่คืนนี้ฉันนั่งคิดคำถามที่จะถามมิสซิสกุสตาฟสันอยู่ในห้องนอน  เสียงหัวเราะดังขึ้นมาจากห้องอาหารขณะที่พวกผู้ใหญ่นั่งกินอาหารกัน  เสียงเงียบลงและฉันรู้ว่าพวกเขากำลังทำเหมือนท่านลอร์ดและเลดี้ในอังกฤษ พวกผู้หญิงจะแยกออกมาเพื่อให้พวกผู้ชายได้ย้ายไปนั่งคุยสิ่งที่พวกเขาไม่สามารถคุยกันได้หากภรรยานั่งอยู่ด้วย

ขณะที่พวกผู้หญิงพากันไปล้างจาน ฉันนั่งฟังแม่พูดคุยกับเพื่อนๆ ด้วยน้ำเสียงอีกแบบ ดูเหมือนแม่จะมีความสุขขึ้นเวลาอยู่กับเพื่อน  คิดดูก็ตลกดีที่คนๆ หนึ่งเปลี่ยนไปเป็นอีกคนได้ มันทำให้ฉันคิดว่ามีเรื่องอีกมากมายเกี่ยวกับแม่ที่ฉันไม่รู้ แม้ว่าแม่จะไม่ได้ลึกลับเท่ามิสซิสกุสตาฟสันก็เถอะ

ฉันนั่งเขียนคำถามที่ผุดขึ้นในหัว – ครั้งสุดท้ายที่กิโยตินตัดหัวคนคือเมื่อไหร่  ที่ฝรั่งเศสมีพยานพระยะโฮวาเหมือนกันไหม  ทำไมชาวบ้านถึงพูดกันว่าคุณแย่งสามีคนอื่น ตอนนี้สามีคุณเสียชีวิตแล้ว ทำไมคุณยังอยู่ที่นี่ – ฉันกำลังจดจ่อกับงาน กว่าจะรู้ว่าแม่มายืนอยู่ข้างหลังก็ตอนที่มืออุ่นๆ ของแม่วางลงบนไหล่

“วันนี้ไม่ไปค้างกับแมรีหลุยส์เหรอจ๊ะ”

“หนูต้องทำการบ้าน”

“วันศุกร์เนี่ยนะ” แม่พูดอย่างไม่ค่อยเชื่อเท่าไหร่  “วันห่วยแตกที่โรงเรียนเหรอลูก”

ส่วนใหญ่ก็ห่วยแตกแทบทุกวันอยู่แล้ว แต่ฉันไม่อยากพูดถึงทิฟฟานี ไอเวอร์สตอนนี้  แม่ยื่นกล่องของขวัญขนาดเท่ากล่องรองเท้าที่ซ่อนไว้ด้านหลังให้ “แม่ทำของบางอย่างไว้ให้ลูกนะ”

“ขอบคุณค่ะ!”  ฉันกระชากกระดาษห่อของขวัญออก และพบเสื้อหนาวถักโครเชต์ข้างใน

ฉันหยิบขึ้นมาสวมทับเสื้อยืดที่ใส่อยู่ แม่จัดตรงเอวให้เรียบร้อย และดีใจที่เสื้อมีขนาดพอดีเป๊ะ  “ลูกดูสวยนะ สีเขียวช่วยขับสีตาให้เด่นขึ้นด้วย”

ฉันชำเลืองมองกระจกแล้วพบว่าตัวเองดูเหมือนยัยงั่งไม่ผิด  ถ้าใส่เสื้อตัวนี้ไปโรงเรียนต้องโดนยัยทิฟฟานีแหกแน่

“อืม…สวยดีค่ะ”  ฉันพูดช้าไปหน่อย

แม่ยิ้มซ่อนความน้อยใจ  “มีการบ้านอะไรเหรอ”

ฉันบอกว่าเป็นรายงานเกี่ยวกับประเทศฝรั่งเศสและฉันต้องสัมภาษณ์มิสซิสกุสตาฟสัน

“โอย…อย่าไปรบกวนแกเลยลูก”

“จะถามอะไรสักสองสามคำถามเท่านั้นน่ะแม่ หนูเชิญแกมาบ้านได้ไหมคะ”

“น่าจะได้นะ ว่าแต่ลูกจะถามอะไรล่ะ”

ฉันชี้ไปยังกระดาษที่เขียนอยู่

หลังจากมองไปที่คำถามแล้วแม่ก็ถอนใจดังเฮือก  “บางทีมิสซิสกุสตาฟสันอาจมีเหตุผลที่ทำให้ไม่อยากกลับไปก็ได้นะ”

 

บ่ายวันเสาร์ ฉันเดินจ้ำผ่านรถเชฟโรเล็ตคันเก่าของมิสซิสกุสตาฟสันตรงไปขึ้นบันไดง่อนแง่นหน้าบ้านและกดกระดิ่ง  ติ๊งต่อง  เงียบ  ฉันกดอีกครั้ง  เงียบ ดังนั้นฉันจึงลองผลักประตูดู มันเปิดออกเสียงเอียดอาด  “หวัดดีค่ะ” ฉันพูดและเดินเข้าไป

เงียบ

“มีใครอยู่ไหมคะ”

ห้องนั่งเล่นเงียบสงัด ที่ผนังมีหนังสือเรียงราย กระถางเฟิร์นตั้งเป็นแถวใต้หน้าต่างกระจก  เครื่องสเตอริโอใหญ่เทอะทะขนาดเท่าตู้แช่แข็งที่แช่คนทั้งคนได้ ฉันไล่นิ้วดูแผ่นเสียง มีไชคอฟสกี  บาค  แล้วก็ไชคอฟสกีอีกหลายแผ่น

มิสซิสกุสตาฟสันเดินลากเท้ามาตามโถงทางเดินราวกับเพิ่งตื่นจากงีบหลับตอนบ่าย แม้จะอยู่คนเดียว ไม่มีแขก แต่แกก็ยังสวมกระโปรงชุดและคาดเข็มขัดสีแดง  ถุงเท้าบางๆ ที่สวมทำให้แกดูบอบบาง  จู่ๆ ฉันก็นึกขึ้นได้ว่าไม่เคยเห็นรถเพื่อนฝูงมาจอดหน้าบ้านแก ไม่เคยเห็นแกจัดเลี้ยงญาติโยมที่บ้าน  ดูเหมือนแกจะเป็นนิยามของความสันโดษอย่างแท้จริง

มิสซิสกุสตาฟสันหยุดห่างจากฉันไปสองสามฟุต และมองจ้องฉันราวกับเป็นโจรที่เข้ามาปล้นแผ่นเสียงเพลง สวอนเลค  “เธอต้องการอะไร”

คุณรู้อะไรต่อมิอะไรมากมาย และหนูอยากรู้ด้วย         

แกยกมือกอดอก  “ว่าไง”

“หนูกำลังทำรายงานส่งครูเกี่ยวกับคุณ หนูหมายความว่าประเทศของคุณน่ะค่ะ หนูอยากเชิญคุณไปสัมภาษณ์ที่บ้านได้ไหมคะ”

ริมฝีปากของแกคว่ำลง  ไม่ตอบฉัน

ความเงียบทำให้ฉันกระสับกระส่าย  “บ้านของคุณเหมือนห้องสมุดเลยค่ะ” ฉันชี้ไปที่ชั้นหนังสือซึ่งเต็มไปด้วยชื่อที่ฉันไม่รู้จัก..อย่าง มาดาม เดอ สตาแอล,  มาดามโบวารี,  ซิโมน เดอ โบวัวร์

นี่อาจเป็นความคิดที่ไม่เข้าท่าก็ได้  คิดแล้วฉันก็ตัดสินใจหันหลังกลับ

“เมื่อไหร่”  มิสซิสกุสตาฟสันถาม

ฉันหันกลับไป “เดี๋ยวนี้เลยเป็นไงคะ”

“ฉันยุ่งอยู่”  แกพูดอย่างหงุดหงิด ราวกับเป็นประธานบริษัทที่กำลังยุ่งและต้องกลับไปบริหารจัดการห้องนอนโดยด่วน

“หนูกำลังทำรายงานค่ะ”  ฉันพูดเตือนสติแกอีกครั้งเพราะว่าโรงเรียนมีความสำคัญรองจากพระเจ้า ประเทศของเรา และอเมริกันฟุตบอล

มิสซิสกุสตาฟสันเดินไปเปลี่ยนรองเท้าเป็นส้นสูงและหยิบกุญแจบ้าน  ฉันเดินตามออกไป แล้วยืนรอแกล็อกประตู  แกเป็นคนเดียวในฟรอยด์ที่ล็อกประตูบ้าน

“เธอบุกเข้าบ้านคนอย่างนี้เสมอรึ” แกถามขณะที่เราเดินตัดสนามหญ้าไปที่บ้านฉัน

ฉันยักไหล่  “คนอื่นเขาจะมาเปิดประตูกันเวลาหนูกดกริ่งค่ะ”

ในห้องอาหารของบ้านเรา มิสซิสกุสตาฟสันประสานมือเข้ากันก่อนจะปล่อยมือตกข้างลำตัว ตามองไปที่พรม ที่นั่งข้างหน้าต่าง รูปถ่ายของครอบครัวบนผนัง  แล้วขยับปากเหมือนจะพูดว่า “น่ารักจริง” อย่างที่ผู้หญิงคนอื่นๆ จะพูดกัน แต่แล้วก็กลับขบกรามแน่น

“ยินดีต้อนรับค่ะ”  แม่พูดพลางวางจานคุกกี้ช็อคโกแล็ตชิพลงบนโต๊ะ

ฉันทำท่าเชิญเพื่อนบ้านของเรานั่งลงที่โต๊ะ  แม่วางถ้วยมัคลงหน้าจานของตัวเองและฉัน แล้ววางถ้วยชาพร้อมจานรองตรงหน้ามิสซิสกุสตาฟสัน  ฉันรู้เรื่องราวของถ้วยชานี้อย่างดี  หลายปีก่อน มิสซิสไอเวอร์สได้ไป ‘ทัวร์ปราสาทและพระราชวัง’ ที่อังกฤษ ตอนนั้นพ่อฝากเงินให้แกช่วยซื้อชุดน้ำชาอย่างดีให้แม่  แต่ชุดถ้วยชากระเบื้องมีราคาแพงลิบ เงินที่ฝากไปจึงได้แค่ถ้วยชาและจานรองชุดเดียว มิสซิสไอเวอร์สถือมันไว้บนตักตลอดเที่ยวบินข้ามมหาสมุทรแอตแลนติกด้วยกลัวว่ามันจะแตก  ฉันคิดว่าถ้วยชาลายดอกไม้สีฟ้ากระจุ๋มกระจิ๋มแสนบอบบางนี้มาจากที่ใดที่หนึ่งที่ดีกว่า มีความประณีตกว่า เหมือนมิสซิสกุสตาฟสัน

แม่เทน้ำชา ฉันทำลายความเงียบ  “อะไรคือสิ่งที่ดีที่สุดเกี่ยวกับปารีสคะ  มันเป็นเมืองที่สวยที่สุดในโลกจริงหรือเปล่า  ชีวิตของคุณที่นั่นเป็นยังไงบ้างคะ”

มิสซิสกุสตาฟสันไม่ได้ตอบคำถามของฉันทันที

“หวังว่าไม่เป็นการรบกวนนะคะ”  แม่ว่า

“ครั้งสุดท้ายที่ฉันถูกสัมภาษณ์แบบนี้คือตอนที่ฉันไปสัมภาษณ์งาน สมัยอยู่ที่ฝรั่งเศส”

“คุณตื่นเต้นไหมคะ”

“ตื่นเต้นสิ  แต่ฉันเตรียมพร้อมด้วยการท่องจำหนังสือเป็นเล่มๆ หลายเล่มทีเดียว”

“แล้วมันช่วยได้ไหมคะ”

แกยิ้มเศร้า  “เราต้องเจอคำถามที่เราไม่ได้เก็งไว้เสมอแหละ”

“ลิลลีจะไม่ถามคำถามแบบนั้นหรอกค่ะ”  แม่พูดกับมิสซิสกุสตาฟสัน แต่จริงๆ แล้วจะเตือนฉัน

“สิ่งที่ดีที่สุดเกี่ยวกับปารีสก็คือ มันเป็นเมืองของนักอ่าน”  เพื่อนบ้านของเราบอก

เธอพูดต่อว่า ที่นั่นมองหนังสือสำคัญเท่าๆ กับเฟอร์นิเจอร์ ในฤดูร้อนมิสซิสกุสตาฟสันจะไปนั่งอ่านหนังสือในสวนสาธารณะที่ร่มรื่น จากนั้น เหมือนกับที่สวนตุยเลอรีส์จะนำต้นปาล์มเข้าไปเก็บในเรือนกระจกทันทีที่น้ำค้างเริ่มจับแข็ง ในฤดูหนาวแกจะเข้าไปนั่งขดตัวข้างหน้าต่างในห้องสมุดโดยมีหนังสือวางอยู่บนตัก

“คุณชอบอ่านหนังสือหรือคะ”  ฉันถาม เพราะสำหรับฉันแล้ววรรณกรรมคลาสสิกทั้งหลายที่ครูสั่งให้ไปอ่านเป็นการบ้านในวิชาภาษาอังกฤษเป็นเหมือนยาขมทีเดียว

“ฉันอยู่เพื่ออ่าน”  แกตอบ  “ส่วนใหญ่เป็นหนังสือประวัติศาสตร์และเหตุการณ์ปัจจุบัน”

ฟังดูน่าสนุกพอกับการนั่งดูหิมะละลายนั่นแหละ  “แล้วตอนที่อายุเท่าหนูล่ะคะ”

“ก็ชอบนิยายเยาวชนอย่าง ในสวนลับ  พี่ชายฝาแฝดของฉันชอบพวกข่าว”

พี่ชายฝาแฝด! ฉันอยากถามว่าเขาชื่ออะไร แต่แกเปลี่ยนเรื่องเสียก่อน  ชาวปารีสชื่นชอบอาหารพอกับวรรณกรรม แกพูดต่อ  แม้เวลาจะผ่านไปกว่าสี่สิบปีแล้ว แต่แกยังคงจำขนมอบที่คุณพ่อของแกซื้อมาฝากในวันแรกของการทำงานได้  มันคือเค้กที่เรียกว่า ฟีนานซิเยร์  แกหลับตาและบอกว่าแป้งอัลมอนด์หอมอบอวลด้วยเนยในปากทำให้รู้สึกเหมือนขึ้นสวรรค์ทีเดียว  คุณแม่ของแกชอบขนมเค้กโอเปรา ซึ่งแต่ละชั้นฉ่ำชุ่มด้วยกาแฟและเคลือบด้วยช็อคโกแลต… ฟี-นาห์น-ซี-เย…โอห์-เปย์-ราห์  ฉันลองพูดตาม และชอบความรู้สึกที่ลิ้นเวลาออกเสียง

“ปารีสเป็นเมืองที่คุยกับเรา” แกเล่าต่อ “เป็นเมืองที่ฮัมเพลงประจำตัวไปด้วยตลอดเวลา  ในฤดูร้อนชาวปารีสจะเปิดหน้าต่างออกกว้าง เราจะได้ยินเสียงเปียโนกรุ๋งกริ๋งจากเพื่อนบ้าน เสียงสับไพ่ เสียงคลื่นซ่าๆ เวลาคนหมุนปุ่มบนวิทยุ  มีเสียงเด็กหัวเราะ เสียงคนทุ่มเถียงกัน  เสียงคนเป่าคลาริเน็ตที่จตุรัสดังไม่ขาดสาย”

“ฟังดูดีจังค่ะ”  แม่พูด นัยน์ตาชวนฝัน

ปกติแล้วในวันอาทิตย์หลังโบสถ์เลิก ไหล่ของมิสซิสกุสตาฟสันตกลง แววตาเหมือนป้ายนีออนของโอเอซิสบาร์ในวันจันทร์ – ถูกถอดปลั๊กออก  แต่ตอนนี้ตาของแกเป็นประกาย เมื่อพูดถึงปารีสเส้นสายกระด้างบนใบหน้าของแกดูเหมือนจะอ่อนโยนลง น้ำเสียงก็เช่นกัน  ทำให้ฉันสงสัยว่าทำไมแกถึงทิ้งที่นั่นมาได้

แม่ทำให้ฉันแปลกใจเมื่อถามขึ้นว่า “ชีวิตที่นั่นเป็นยังไงบ้างคะในช่วงสงคราม”

“ลำบากมาก” นิ้วที่โอบถ้วยชาอยู่เกร็งขึ้น  เวลาที่เสียงไซเรนกรีดดังขึ้น ครอบครัวของแกต้องวิ่งเข้าไปหลบในห้องใต้ดิน อาหารต้องปันส่วน แต่ละคนได้ไข่เดือนละฟองเท่านั้น ทุกคนผอมลงเรื่อยๆ จนแกคิดว่าวันหนึ่งพวกเขาคงหายไปดื้อๆ  พวกเขาต้องผ่านด่านตรวจบนถนนของพวกนาซีซึ่งยืนเกาะกันเป็นฝูงเหมือนหมาป่า ผู้คนถูกจับโดยไม่มีเหตุผล หรือเหตุผลที่ไม่สลักสำคัญ เช่นอยู่นอกบ้านระหว่างเคอร์ฟิว

ฉันนึกว่าเคอร์ฟิวมีไว้สำหรับวัยรุ่นเท่านั้นเสียอีก อย่างแองเจิล พี่สาวของแมรีหลุยส์ที่ต้องกลับบ้านก่อนเคอร์ฟิว

“อะไรในปารีสที่คุณคิดถึงที่สุดคะ”  ฉันถาม

“ครอบครัวและเพื่อนๆ” ดวงตาสีน้ำตาลมีแววเศร้า  “คนที่เข้าใจฉัน ฉันคิดถึงการพูดภาษาฝรั่งเศส  มันทำให้รู้สึกเหมือนอยู่บ้าน”

ฉันไม่รู้ว่าจะพูดอะไรดี  ความเงียบคืบคลานเข้ามาในห้อง เราสองคนแม่ลูกเริ่มกระสับกระส่าย แต่ดูเหมือนเพื่อนบ้านของเราจะไม่รู้สึกอะไร และยกน้ำชาที่เหลืออยู่ก้นถ้วยขึ้นจิบ

เมื่อเห็นว่าเหลือน้ำชาในถ้วยหมดแล้ว แม่จึงลุกผลุงจากเก้าอี้  “ฉันจะไปต้มน้ำค่ะ”

เมื่อเดินไปได้ครึ่งทาง จู่ๆ แม่ก็หยุด และโซเซ ก่อนจะยื่นมือหนึ่งไปคว้าตู้ไว้  ยังไม่ทันที่ฉันจะคิดทำอะไร มิสซิสกุสตาฟสันก็พรวดเข้าไปโอบเอวแม่และพาเดินกลับมานั่งที่เก้าอี้  ฉันคุกเข่าลงข้างแม่  แก้มแม่แดงก่ำ หายใจสั้นๆ ช้าๆ เหมือนอากาศไม่ต้องการเข้าไปในปอด

“ฉันไม่เป็นไรค่ะ”  แม่ว่า  “แค่ลุกจากเก้าอี้เร็วเกินไปเท่านั้น”

“เคยมีอาการแบบนี้มาก่อนหรือเปล่า”  มิสซิสกุสตาฟสันถาม

แม่มองมาที่ฉัน ดังนั้นฉันจึงเดินกลับไปนั่งและทำเป็นวุ่นวายกับการปัดเศษคุกกี้จากโต๊ะ

“สองสามครั้งค่ะ”  แม่สารภาพ

มิสซิสกุสตาฟสันโทรหาหมอสแตนช์ฟิลด์ทันที  ในฟรอยด์ ผู้ใหญ่ทุกคนพูดเหมือนกันว่า “ในเมืองใหญ่ ถ้าโทรหาหมอ หมอไม่มีทางมา ไม่ว่าคุณจะป่วยหนักแค่ไหนก็ตาม แต่ที่นี่ แค่ดังสองกริ๊งเท่านั้น เลขาจะรับสาย และหมอสแตนช์จะถึงบ้านคุณในสิบนาทีไม่ขาดไม่เกิน”  ทารกทุกคนที่เกิดในสามเขตของฟรอยด์เป็นฝีมือหมอแตนช์ทั้งสิ้น  มือตกกระอุ่นๆ ของแกคือมือแรกที่อุ้มพวกเรา

หมอสแตนช์ฟิลด์เคาะประตูและเดินเข้ามาพร้อมกระเป๋าหนังสีดำในมือ

“คุณหมอไม่จำเป็นต้องมาเลยค่ะ”  แม่พูดด้วยความเกรงใจ  แม่จะพาฉันไปหาหมอสแตนช์ทันทีที่ฉันแค่จาม แต่แม่ไม่เคยนัดพบหมอสำหรับโรคหอบของแม่เองเลย

“เรื่องนี้ให้ฉันเป็นคนตัดสินเองเถอะนะ” หมอปัดผมแม่ไปข้างหนึ่งอย่างอ่อนโยน แล้วเอาที่ฟังวางลงบนหลัง  “หายใจยาวๆ ซิ”

แม่สูดหายใจ

“นั่นยาวแล้วรึ…”  จากนั้นหมอก็วัดความดัน เขาขมวดคิ้วและบอกว่าค่อนข้างสูงนะ แล้วเขียนใบสั่งยา

บางทีแม่อาจเข้าใจผิดก็ได้ว่าเป็นหอบ

 

หลังอาหารเย็น แมรีหลุยส์กับฉันนอนแผ่เขียนรายงานบนพื้นพรม  “มิสซิสกุสตาฟสันพูดอะไรมั่ง”  เธอถาม

“บอกว่าสงครามอันตราย”

“อันตราย?  ยังไงเหรอ”

“มีศัตรูอยู่ทั่วทุกแห่ง”  ฉันนึกภาพมิสซิสกุสตาฟสันเดินไปทำงาน ตามท้องถนนเต็มไปด้วยหมาป่าสกปรก บ้างหอน บ้างเดินเข้ามาแทะส้นสูง แต่แกยังคงเดินต่อไปไม่หยุด บางทีแกอาจไม่เคยใช้ทางเดิมซ้ำสอง

“แปลว่าแกต้องเดินหลบตลอดเวลา”

“คงงั้น”

“เกิดแกเป็นสายลับขึ้นมานี่คงเท่ไม่เบาเลยนะ”

“แน่นอน”  ฉันนึกภาพแกส่งข้อความลับซึ่งซ่อนอยู่ในหนังสือกลิ่นอับๆ

“พูดถึงความลับ” แมรีหลุยส์วางดินสอลง  “ฉันแอบสูบบุหรี่ของแองเจิลล่ะ”

“แอบสูบบุหรี่คนเดียวน่ะเหรอ!  ไม่จริง”

แมรีหลุยส์ไม่ตอบ

“ไม่จริง”  ฉันพูดอีกครั้ง

“กับทิฟฟานี”

คำตอบของเธอทำฉันอึ้ง  “ถ้าเธอสูบบุหรี่ ฉันจะไม่พูดกับเธออีก”  ฉันพูด แล้วกลั้นหายใจรอ

เราสองคนอายุสิบสองเท่ากัน  แต่แมรีหลุยส์รู้ทุกอย่างก่อนฉันเพราะเธอมีพี่สาว  เธอรู้เรื่องถุงยางและเหล้าเบียร์  พ่อแม่ฉันไม่ยอมให้ฉันแต่งหน้า เธอจึงให้ฉันยืมเครื่องสำอาง  แมรีหลุยส์แข็งแรงกว่าฉัน ทำอะไรเร็วกว่าฉัน และตอนนี้ฉันรู้สึกว่าเธอกำลังวิ่งทิ้งฉันไว้เบื้องหลัง

“ฉันไม่ชอบเท่าไหร่หรอกน่า”  เธอว่า

 

ในอีกหลายสัปดาห์ต่อมา แม่เริ่มกินอาหารไม่ลง เสื้อผ้าเริ่มหลวมโพรก  ยาที่หมอสแตนช์ให้ไม่ได้ผล  พ่อจึงพาแม่ไปหาหมอผู้เชี่ยวชาญซึ่งบอกว่าเป็นเพราะความเครียด  แม่เหนื่อยเกินกว่าจะทำอาหาร ดังนั้นพ่อจึงทำแซนด์วิช  เราสองพ่อลูกนั่งกินแซนด์วิชเนยแข็งย่างกันที่เคาน์เตอร์ครัวในวันขอบคุณพระเจ้า พลางเหลือบมองไปที่ประตูและหวังว่าแม่จะรู้สึกดีพอที่จะมาร่วมฉลองได้

พ่อกระแอม  “โรงเรียนเป็นยังไงบ้าง”

ฉันได้เอทุกวิชา ยังไม่มีแฟน และทิฟฟานี ไอเวอร์สพยายามแย่งแมรีหลุยส์ไปจากฉัน “ก็ดีค่ะ”

“ก็ดีเหรอ”

“เพื่อนหนูใครๆ ก็แต่งหน้ากันทั้งนั้น ทำไมหนูถึงแต่งไม่ได้”

“เด็กผู้หญิงสวยๆ อย่างลูกไม่ต้องเอาอะไรมาโปะหน้าหรอก”

ฉันไม่ได้ยินส่วนใหญ่ที่พ่อพูด ไม่ได้ยินความห่วงใย ไม่ได้ยินที่พ่อบอกว่าฉันสวยอยู่แล้ว  คำที่ได้ยินคือ ไม่

“แต่พ่อคะ–”

“ลูกคงไม่ไปตื๊อแม่แบบนี้นะ”

เราสองพ่อลูกหันไปมองประตูห้องนอนเป็นครั้งที่พัน

 

แมรีหลุยส์กับฉันสะพายเป้ใส่หนังสือเรียนเดินกลับบ้านด้วยกัน  ระหว่างทางเราหยุดเล่นกับเจ้าสโมคกี้ สุนัขพันธุ์เยอรมันเชพเพิร์ดบนถนนสายที่หนึ่ง แล้วเดินผ่านบ้านพวกไฟล์ชที่มีรูปปั้นคนแคระสี่สิบเจ็ดตัววางกระจายอยู่บนสนามหญ้า แต่ละตัวแทนจำนวนปีที่มิสเตอร์กับมิสซิสไฟล์ชแต่งงานกัน  ที่บ้านหัวมุม ยายแก่หงำเหงือกมิสซิสเมอร์ด็อคแหวกม่านลูกไม้ออกดู เพื่อความแน่ใจว่าเราสองคนไม่เดินตัดสนามหญ้าบ้านแก หาไม่แล้วแกจะโทรไปฟ้องพ่อแม่เรา

ทุกคนในฟรอยด์จะไปซื้อของในซูเปอร์มาร์เก็ตแห่งเดียวกัน ดื่มน้ำจากบ่อเดียวกัน มีอดีตและมีเรื่องเล่าเหมือนกัน เช่น มิสซิสเมอร์ด็อคไม่ได้ดุแบบนี้จนกระทั่งสามีแกหัวใจวายตายขณะโกยหิมะ  บัค กุสตาฟสันไม่เหมือนบัคคนเดิมหลังจากสงคราม  พวกเราอ่านหนังสือพิมพ์ฉบับเดียวกัน หาหมอคนเดียวกัน  ไม่ว่าจะไปไหนก็ตามเราจะใช้ถนนดินสายเดียวกัน มองดูรถเกี่ยวข้าวกระชากข้าวสาลีขึ้นจากท้องทุ่งขณะที่แล่นไปเรื่อยๆ  กลิ่นอากาศบริสุทธิ์สะอาด ตรงไปตรงมา จมูกและปากเต็มไปด้วยกลิ่นและรสชาตินุ่มนวลของฟาง ฝุ่นละอองจากการเก็บเกี่ยวแทรกอยู่ในสายเลือดที่สูบฉีดไปทั่วร่าง

“ไว้ย้ายไปอยู่เมืองใหญ่กันเถอะ” แมรีหลุยส์ถลึงตาใส่มิสซิสเมอร์ด็อค  “ที่ที่ไม่มีใครรู้เรื่องใคร”

“และอยากจะทำอะไรก็ได้” ฉันเสริม “เช่นร้องกรี๊ดในโบสถ์”

“หรือไม่ไปโบสถ์ก็ยังได้”

พูดถึงตรงนี้เราสองคนก็เงียบไป  ไอเดียใหญ่โตขนาดนี้ต้องใช้เวลาในการซึมซาบ  เราสองคนเดินไปโดยไม่พูดอะไรในช่วงถนนสุดท้ายก่อนถึงบ้าน  ฉันมองจากถนนเห็นแม่ที่หน้าต่าง แสงสะท้อนที่กระจกทำให้แม่ดูซีดเซียวเหมือนผี

แมรีหลุยส์เดินต่อไปที่บ้านของเธอ ส่วนฉันตรงไปยังตู้จดหมายแล้วยืนจับเสาตู้ผุๆ ยังไม่อยากเข้าไปในบ้าน  เมื่อก่อนแม่จะอบคุกกี้พลางคุยกับเพื่อนๆ ที่เคาน์เตอร์ครัว  บางทีก็ขับรถมารับฉันที่โรงเรียนและไปส่องนกด้วยกันที่ทะเลสาบเมดิซีนอันเป็นที่โปรดในการส่องนกของแม่  ฉันกับแม่ในรถตู้จะมองตรงไปทางเดียวกัน ถนนที่ทอดยาวเบื้องหน้ามีความเป็นไปได้สารพัดรออยู่  ฉันเล่าเรื่องปัญหาเกี่ยวกับทิฟฟานี ไอเวอร์ส หรือบ่นเรื่องคะแนนสอบของฉันให้แม่ฟังได้อย่างสบายใจ บางครั้งก็เล่าเรื่องดีๆ ด้วย เช่น ตอนเรียนพละที่ร็อบบี้เป็นหัวหน้าทีม และเลือกฉันเป็นคนแรกก่อนจะเลือกพวกผู้ชายเสียอีก  ทุกครั้งที่ฉันตีลูกออก ทุกคนจะบ่นอย่างเจ็บแสบ แต่ร็อบบี้ยืนหยัดอยู่ข้างฉัน และบอกว่า “คราวต่อไปเธอทำได้แน่”

แม่รู้ทุกเรื่องของฉัน

มีนก 270 สายพันธุ์ที่ทะเลสาบเมดิซีน  เราสองคนแม่ลูกเดินลุยหญ้าสูงท่วมหัวเข่า แม่คล้องกล้องส่องทางไกลที่คอ  “ถึงเหยี่ยวจะยิ่งใหญ่กว่า” แม่ว่า “ถึงพวกนกไปป์ปิงโพลเวอร์จะมีชื่อเพราะที่สุด แต่แม่ก็ยังชอบนกโรบินที่สุดอยู่ดี”

ฉันล้อแม่ที่อุตส่าห์ขับรถมาดูนกไกลขนาดนี้ทั้งที่สนามหญ้าหน้าบ้านเราก็มี

“โรบินเป็นนกที่สง่างาม” แม่ว่า “เป็นลางดี  เป็นสิ่งเตือนให้ตระหนักว่าเรามีสิ่งดีๆ มากมายอยู่ตรงหน้า”  เธอโอบกอดฉันแน่น

เดี๋ยวนี้ แม่ได้แต่อยู่บ้านตามลำพัง น้อยครั้งที่จะมีเรี่ยวแรงพอที่จะพูดคุยกับใครแม้กระทั่งฉัน

ตอนนั้นเองที่มิสซิสกุสตาฟสันเดินออกมาเอาจดหมายที่ตู้จดหมายของแก  ฉันเดินข้ามแนวหญ้าสีน้ำตาลที่กั้นระหว่างเราไปหา  แกหยิบจดหมายขึ้นแนบอก

“ใครส่งมาคะ”

“ลูซีน เพื่อนฉันที่ชิคาโก เราเขียนกันไปมาหลายสิบปีแล้ว เราสองคนเดินทางมาที่นี่ในเรือลำเดียวกัน – สามอาทิตย์ที่ไม่มีวันลืมจากนอร์มังดีมานิวยอร์ก”  แกมองฉัน  “ทุกอย่างเรียบร้อยดีไหม”

“หนูสบายดีค่ะ” ทุกคนรู้ดีว่า จงอย่าเรียกร้องความสนใจให้ตัวเอง  ไม่มีใครชอบคนโอ้อวด อย่าเหลียวหน้ามองหลังในโบสถ์แม้จะมีเสียงระเบิดดังตูมข้างหลังก็ตาม  เวลาที่ใครถามว่าเป็นยังไงบ้าง สบายดีไหม ให้ตอบว่า “สบายดี” ถึงจะกลัวหรือไม่สบายใจอยู่ก็ตาม

“เข้ามาในบ้านไหม”  แกถาม

ฉันเข้าไปในบ้าน ทิ้งเป้ลงหน้าเหล่าชั้นวาง มีหนังสือเต็มไปหมด แต่มีภาพถ่ายใบเล็กขนาดเท่าภาพโพลารอยด์เพียงสามภาพ  บ้านฉันมีภาพถ่ายมากกว่าหนังสือ (มีพระคัมภีร์ หนังสือดูนกของแม่ และสารานุกรมหนึ่งชุดที่เราซื้อเมื่อมีคนวางขายของเก่าตามหน้าบ้านตัวเอง)

รูปแรกเป็นรูปนาวิกโยธินหนุ่มที่มีตาเหมือนมิสซิสกุสตาฟสัน

มิสซิสกุสตาฟสันเดินมายืนข้างฉัน  “ลูกชายฉัน มาร์ค เขาเสียชีวิตในเวียดนาม”

ครั้งหนึ่งตอนที่ฉันยืนแจกใบปลิวที่โบสถ์  ผู้หญิงกลุ่มหนึ่งยืนออกันที่อ่างน้ำมนต์  พอมิสซิสกุสตาฟสันเดินเข้ามา มิสซิสไอเวอร์สก็พูดเสียงเบาๆ ขึ้นว่า  “พรุ่งนี้เป็นวันครบรอบวันตายของมาร์ค” มิสซิสเมอร์ด็อคส่ายหน้าแล้วพูดว่า  “ไม่มีอะไรเลวร้ายกว่าการต้องสูญเสียลูกอีกแล้ว  เราน่าจะส่งดอกไม้หรือ–”

“หยุดซุบซิบนินทากันได้แล้ว”  มิสซิสกุสตาฟสันแหว “อย่างน้อยก็เพลาๆ ระหว่างพิธีมิสซาหน่อยเถอะ”

ทุกคนจุ่มมือสั่นๆ ลงในอ่างน้ำมนต์ รีบทำเครื่องหมายกางเขน และเดินหลบๆ ซ่อนๆ กลับที่นั่ง

ฉันลูบกรอบรูปและพูดว่า “เสียใจด้วยค่ะ”

“ฉันก็เหมือนกัน”

ความเศร้าที่แฝงในน้ำเสียงทำให้ฉันอึดอัด  ไม่เคยมีใครมาเยี่ยมมิสซิสกุสตาฟสัน ไม่ว่าจะเป็นญาติสามี หรือครอบครัวชาวฝรั่งเศสของแก  หรือว่าทุกคนที่แกรักเสียชีวิตไปหมดแล้ว แกคงไม่อยากให้ฉันเข้ามาในบ้านและรื้อฟื้นความสูญเสีย  คิดแล้วฉันก็เดินไปหยิบเป้

“เอาคุกกี้หน่อยไหม”  เธอถาม

ในครัวของแก ฉันหยิบขนมชิ้นใหญ่ที่สุดขึ้นมาสองชิ้นและกินหมดเกลี้ยงก่อนที่ตัวแกเองจะเริ่มหยิบเสียอีก  คุกกี้น้ำตาลแผ่นบางกรอบของแกถูกม้วนเป็นแท่งเหมือนกล้องส่องทางไกลอันจิ๋ว

แกเพิ่งอบถาดแรกเสร็จ ดังนั้นในอีกชั่วโมงต่อมาฉันจึงนั่งช่วยแกม้วนแป้งทั้งหมดที่เหลือ  ฉันรู้สึกขอบคุณที่แกไม่เอ่ยถึงแม่เลย  ไม่มีการบอกว่า “เราไม่เห็นแม่หนูในงานประชุมครูและผู้ปกครองเลย บอกแม่ด้วยนะว่าทุกคนต้องช่วยกัน” หรือ “แม่หนูไม่เป็นอะไรมากหรอก แค่หมูอบอร่อยๆ ก็ช่วยให้ดีขึ้นแล้ว”  ฉันไม่เคยรู้สึกดีกับความเงียบขนาดนี้มาก่อนเลย

“คุกกี้นี่เรียกว่าอะไรคะ”  ฉันถามและหยิบอีกชิ้น

“ซิการ์เร็ตส์รุสส์ – บุหรี่รัสเซีย”

คุกกี้คอมมิวนิสต์!  ฉันรีบวางกลับใส่จาน  “ใครสอนคุณคะ”

“ฉันได้สูตรจากเพื่อนตอนที่ฉันเอาหนังสือไปส่ง และเธอเอาคุกกี้แบบนี้มาเลี้ยง”

“ทำไมเพื่อนคุณไม่มาเอาหนังสือเองล่ะคะ”

“ตอนสงครามเธอใช้ห้องสมุดไม่ได้”

ก่อนที่ฉันจะถามว่าทำไมก็มีเสียงทุบประตู  “มิสซิสกุสตาฟสันครับ”

พ่อนั่นเอง แสดงว่าหกโมงเย็นแล้ว – เวลาอาหาร เดี๋ยวฉันคงโดนดีแน่  ฉันรีบเช็ดเศษคุกกี้ที่ติดปากและเตรียมหาข้อแก้ตัว หนูลืมเวลาไปเลยค่ะ มัวแต่อยู่ช่วย…

มิสซิสกุสตาฟสันเปิดประตู  และฉันเตรียมพร้อมรับพายุเฮอริเคนของพ่อ

พ่อหน้าตาตื่น เน็คไทเบี้ยวไปข้าง  “ผมจะพาเบรนดาไปโรงพยาบาล”  พ่อพูดกับมิสซิสกุสตาฟสัน  “ฝากลิลลีหน่อยได้ไหมครับ”

ฉันกำลังจะบอกว่า หนูขอโทษ แต่พ่อรีบเดินไปก่อนโดยไม่รอฟัง

 

 

 

 

 

บทที่ 3

โอดีล

 

ปารีส, กุมภาพันธ์ 1939

 

เงาวิหารแซ็ง-ออกุสตังทอดยาวเหนือมาม็อง เรมี และฉันขณะที่เราสามคนเดินกลับบ้านหลังพิธีจากเสร็จพิธีมิสซาอันน่าเบื่อหน่ายในวันอาทิตย์  ฉันสูดอากาศเย็นยะเยือกเข้าปอดหลังจากถูกควันธูปรมอยู่นาน รู้สึกโล่งอกที่หลุดจากบาทหลวงและคำเทศนาน่าเบื่อหน่ายได้เสียที  มาม็องต้อนเราสองคนผ่านร้านหนังสือโปรดอันดับสองของเรมี ผ่านบูลางเกอรีของคนทำขนมปังอกหักที่ขายขนมปังไหม้ๆ  ก่อนจะเดินเข้าประตูอาคารอพาร์ตเมนต์ของเรา

“วันนี้ใครนะ ปิแอร์หรือพอล”  แม่เอ่ยอย่างหงุดหงิด  “ไม่ว่าจะเป็นใครก็ตาม หนุ่มนั่นคงใกล้จะมาถึงแล้ว  และก็ไม่ต้องชักสีหน้าเลยนะโอดีล พ่อแค่อยากรู้จักพวกเขามากขึ้นเท่านั้น…หนุ่มๆ พวกนี้ไม่ได้อยู่ในเขตของพ่อทุกคน ใครจะรู้อาจจะมีคนหนึ่งที่เหมาะสมกับลูกก็ได้”

อาหารกลางวันอีกมื้อกับตำรวจคอยจับตามองโดยไม่รู้ตัว เวลาที่หนุ่มคนไหนแสดงความสนใจ ฉันมักจะทำอะไรไม่ถูก แต่พอพวกเขาเฉยเมย ก็อดใจเสียไม่ได้

“แล้วก็ไปเปลี่ยนเสื้อซะนะ ไม่อยากเชื่อเลยว่าลูกจะใส่เสื้อเก่าซีดนั่นไปโบสถ์  ไม่รู้คนเขาจะคิดยังไง” แม่บ่น แล้วก็รุดเข้าไปดูเนื้อที่อบอยู่ในเตาอบในครัว

ที่โถงทางเดิน หน้ากระจกกรอบทองสีถลอก ฉันยืนถักเปียผมสีน้ำตาลแดงใหม่ เรมีแตะน้ำมันใส่ผมเล็กน้อยแล้วลูบผมหยักศกให้เข้าที่  สำหรับครอบครัวชาวฝรั่งเศสแล้ว มื้อเที่ยงวันอาทิตย์เป็นมื้อศักดิ์สิทธิ์พอกับพิธีมิสซาเลยทีเดียว และแม่ยืนกรานว่าทุกคนจะต้องดูดีที่สุด

“เลขดิวอี้สำหรับอาหารมื้อเที่ยงนี้คือ?”  เรมีถาม

“ง่ายมาก 841 – A Season in Hell (หนึ่งฤดูกาลในนรก)

เรมีหัวเราะ

“นี่พ่อเชิญลูกน้องมากินอาหารแล้วกี่คนนะ”

“สิบสี่” เรมีว่า  “คิดว่าพวกเขาคงไม่กล้าปฏิเสธน่ะ

“ทำไมเธอไม่เห็นต้องเจออะไรแบบนี้บ้างเลย”

“เพราะไม่มีใครสนหรอกว่าผู้ชายจะขึ้นคานหรือเปล่า” เขายิ้มล้อ แล้วกระตุกผ้าพันคอขนสัตว์คันยุบยิบจากคอฉันไปคลุมหัวแล้วผูกปมที่คางแบบแม่  “ลูกเอ๋ย ผู้หญิงน่ะเหม็นบูดง่าย”

ฉันหัวเราะกิ๊ก เรมีรู้วิธีทำให้ฉันรู้สึกดีขึ้นเสมอ

“เท่าที่เห็น” เขายังคงทำเสียงแบบแม่  “ลูกสาวฉันคงจะค้างเติ่งอยู่บนชั้น!”

“งั้นขอเป็นชั้นหนังสือในห้องสมุดแล้วกัน..ถ้าฉันได้งานล่ะก็”

“ได้แหงอยู่แล้ว”

“ฉันไม่แน่ใจ…”

เรมีดึงผ้าพันคอออก  “เธอมีปริญญาสาขาบรรณรักษ์ศาสตร์ พูดภาษาอังกฤษคล่อง ได้คะแนนดีตอนฝึกงาน ฉันเชื่อในตัวเธอ เพราะฉะนั้นเธอต้องเชื่อในตัวเองด้วย”

เสียงเคาะประตูดังขึ้น เมื่อเปิดออกก็เจอนายตำรวจผมทองสวมสูทกระดุมสองแถว ฉันเตรียมพร้อม – หลังจากที่ถูกลูกน้องพ่อที่มาเมื่ออาทิตย์ทักทายด้วยการเอาแก้มมันๆ มาถูไถหน้า

“ผมพอล” หนุ่มประจำสัปดาห์ว่า และแค่เอาแก้มเข้ามาเฉียดแก้มฉันเท่านั้น

“ดีใจที่ได้ผมคุณทั้งสอง” เขาพูดแล้วจับมือกับเรมี  “ผมได้ยินเรื่องดีๆ มากมายเกี่ยวกับคุณสองคน”

ท่าทางของเขาดูจริงใจ เพียงแต่ฉันไม่ค่อยจะเชื่อว่าพ่อมีอะไรดีๆ พูดเกี่ยวกับเราสองคน เท่าที่ได้ยินหากพ่อไม่บ่นถึงผลสอบที่น่าผิดหวังของเรมี (แม้เขาจะเป็นนักโต้วาทีฝีปากเยี่ยมที่สุดในวิชากฎหมาย!) ก็บ่นถึงความไม่เอาไหนเรื่องงานบ้านของฉัน (เตียงมีแต่หนังสืออย่างนั้น นอนเข้าไปได้ยังไง”)

“ผมรอวันนี้มาตลอดทั้งอาทิตย์เลยครับ”  ลูกน้องพ่อบอกมาม็อง

“เธอน่าจะชอบอาหารโฮมเมดนะจ๊ะ” แม่ว่า  “เราดีใจที่เธอมา”

พ่อดันหลังแขกไปที่เก้าอี้นวมใกล้เตาผิง แล้วจัดการแจกจ่ายเครื่องดื่มเรียกน้ำย่อยให้ทุกคน (เหล้าเวอร์มุธสำหรับผู้ชาย เหล้าเชอร์รีสำหรับผู้หญิง) ขณะที่แม่ลุกจากเก้าอี้ใกล้กับกระถางต้นเฟิร์นแสนรักเข้าไปดูว่าแม่บ้านทำตามที่สั่งไว้ในครัว พ่อนั่งเป็นประธานอยู่บนเก้าอี้สไตล์หลุยส์ที่ 15 ตัวโปรด หนวดทรงไม้กวาดขยับไปมาขณะที่พูด  “ไม่มีใครอยากได้ ‘ปัญญาชนว่างงาน’ หรอก ฉันคนหนึ่งล่ะที่ขอบอกว่า อยากจะแต่งกลอนก็แต่งตอนขนถ่านหินแล้วกัน มีประเทศไหนบ้างที่แยกได้ว่าคนว่างงานคนไหนฉลาด คนไหนโง่  เอาภาษีฉันไปถลุงแท้ๆ!  ทุกอาทิตย์ชายหนุ่มที่มาบ้านจะเปลี่ยนหน้ากันไป แต่คำเทศนายืดยาวของพ่อไม่เคยเปลี่ยน

และเป็นอีกครั้งที่ฉันเถียงว่า “ไม่มีใครบังคับให้พ่อช่วยศิลปินหรือนักเขียนนะคะ พ่อจะเลือกจ่ายเป็นอากรสแตมป์ธรรมดาหรือจ่ายภาษีรายได้เพิ่มอีกนิดก็ได้”

เรมีซึ่งนั่งอยู่บนม้ายาวข้างฉันยกมือกอดอก ฉันอ่านความคิดเขาออกว่า พูดไปก็เท่านั้น 

“ผมไม่เคยได้ยินโครงการนี้เลยครับ” ลูกน้องของพ่อพูด  “ถ้าส่งจดหมายไปบ้าน ผมจะซื้อแสตมป์พวกนั้น”

บางทีตานี่อาจไม่เลวนักก็ได้เมื่อเทียบกับคนอื่นๆ

พ่อหันไปทางพอล  “เพื่อนตำรวจของเรากำลังวุ่นกับค่ายผู้อพยพที่ชายแดน ผู้ลี้ภัยหลั่งไหลเข้ามาไม่หยุด อีกหน่อยประเทศของเราคงมีคนสเปนมากกว่าฝรั่งเศส”

“สเปนกำลังมีสงครามกลางเมือง” เรมีว่า  “พวกเขาต้องการความช่วยเหลือ”

“พวกเขากำลังช่วยเหลือตัวเองกันอร่อยเลยกับประเทศของเรา”

“พลเรือนไม่รู้อิโหน่อิเหน่จะทำยังไงได้ครับ” พอลถามพ่อ “จะให้อยู่บ้านเฉยๆ รอถูกฆ่าหรือครับ”

เป็นครั้งแรกที่พ่อพูดไม่ออก  ฉันพิจารณาดูแขกของเราด้วยความสนใจ แต่ไม่ใช่ที่ผมตัดสั้นที่ชี้ขึ้นจากศีรษะหรือตาสีฟ้าเข้ากับสีเครื่องแบบ ทว่าบุคลิกที่แข็งแกร่ง สุขุม และกล้าที่จะยืนหยัดในความเชื่อของตนอย่างไม่เกรงกลัว

“จากสถานการณ์การเมืองที่วุ่นวาย” เรมีว่า “คิดว่าสงครามต้องเกิดขึ้นอย่างแน่นอน”

“ไร้สาระ!” พ่อว่า “เราลงทุนด้านความมั่นคงไปนับล้าน เรามีแนวป้องกันมาฌีโน ฝรั่งเศสต้องปลอดภัยอย่างแน่นอน”

ฉันนึกภาพคูขนาดมหึมาที่ทอดยาวระหว่างพรมแดนฝรั่งเศสกับอิตาลี สวิตเซอร์แลนด์และเยอรมนี กองทัพไหนก็ตามที่บุกเข้ามาจะต้องถูกมันกลืนกินอย่างแน่นอน

“วันอาทิตย์แบบนี้ อย่าคุยเรื่องสงครามหรือเรื่องเครียดๆ กันเลย” แม่ว่า  “เรมี เล่าให้ฟังหน่อยซิว่าการเรียนเป็นยังไงบ้าง”

“ลูกชายฉันอยากลาออกจากวิทยาลัยกฎหมาย” พ่อบอกพอล “ได้ข่าวมาว่าเขาโดดเรียนบ่อย”

ฉันพยายามพูดอะไรบางอย่าง  แต่พอลหันไปทางเรมีและพูดขึ้นก่อนที่ฉันจะคิดออก  “คุณอยากทำอะไรเหรอ”

นี่แหละคือคำถามที่ฉันอยากให้พ่อถาม

“สมัครเป็นผู้แทน” เรมีตอบ “พยายามเปลี่ยนแปลงสิ่งต่างๆ”

พ่อกรอกตา

“หรือเป็นเจ้าหน้าที่อุทยานจะได้ไปให้พ้นๆ จากโลกโสมมนี่”  เรมีว่า

“เธอกับฉันปกป้องประชาชนและธุรกิจ” พ่อพูดกับพอล “ส่วนลูกชายฉันจะปกป้องต้นสนกับอึหมี”

“ป่าของเรามีความสำคัญเท่าๆ กับพิพิธภัณฑ์ลูร์ฟนะครับ”

อีกหนึ่งความเห็นที่ทำให้พ่อเงียบไป  ฉันมองไปทางเรมีเพื่อดูว่าเขาคิดอย่างไรกับพอล แต่เขาเหม่อมองไกลออกไปนอกหน้าต่างอย่างที่เขาทำประจำระหว่างมื้อกลางวันวันอาทิตย์ที่ยาวยืด  วันนี้ฉันตัดสินใจนั่งคุยต่อเพราะอยากรู้ว่าพอลจะพูดอะไรบ้าง

“กลิ่นอาหารหอมจัง” ฉันพยายามเบนความสนใจของพ่อจากเรมี

“ครับ” พอลพูดอย่างกระตือรือร้น  “ผมไม่ได้กินอาหารทำเองที่บ้านมาหลายเดือนแล้ว”

“ซุปน่าจะเสร็จแล้ว…” แม่นั่งเด็ดใบเฟิร์นแห้งทิ้งด้วยความกระสับกระส่าย

เรมีเดินตัดหน้าแม่เข้าไปในห้องอาหารโดยไม่พูดอะไร

“งานไม่ทำ แต่เรื่องกินถึงโต๊ะคนแรก!” พ่อบ่นตามหลัง ไม่เว้นแม้แต่เวลามีแขก

เช่นเคย พวกเรากินซุปต้นกระเทียมกับมันฝรั่ง  พอลเอ่ยชมซุปเข้มข้นและแม่พึมพำตอบว่าเป็นเพราะได้สูตรดี  เสียงช้อนขูดจานซุปก้นลึกเป็นสัญญาณบอกว่าเสร็จอาหารจานแรกแล้ว  แม่อ้าปากเล็กน้อยเหมือนจะบอกพ่อว่าให้เบาลงหน่อย แต่แม่ไม่มีวันตำหนิพ่อต่อหน้าคนอื่นเด็ดขาด

แม่บ้านนำมันบดใส่โรสแมรีกับหมูอบออกมา  ฉันหรี่ตาดูนาฬิกาที่ตั้งอยู่บนแท่นเหนือเตาผิง ปกติฉันจะรู้สึกว่ามื้อกลางวันยาวนานเหลือเกิน แต่วันนี้กลับประหลาดใจว่าบ่ายสองแล้วหรือนี่

“คุณยังเรียนอยู่เหมือนกันหรือเปล่า”  พอลถาม

“ไม่ค่ะ ฉันจบแล้ว และเพิ่งสมัครงานที่ห้องสมุดอเมริกา”

รอยยิ้มผุดขึ้นที่ริมฝีปาก  “ทำงานในที่สงบและสวยงามแบบนั้นก็ดีนะครับ”

ตาดำเข้มของพ่อเป็นประกายขึ้นมาด้วยความสนใจ  “พอล ถ้าเธอไม่ชอบงานในเขตที่แปด ทำไมไม่ขอย้ายมาเขตฉันล่ะ ตอนนี้มีตำแหน่งสิบเอกว่างอยู่สำหรับคนที่มีคุณสมบัติเหมาะสมนะ”

“ขอบคุณครับผม แต่ผมมีความสุขดีกับที่เขต”  สายตาของเขาไม่ละจากฉันขณะที่พูด  “มีความสุขมากครับ”

จู่ๆ ฉันก็รู้สึกเหมือนมีเราเพียงสองคนในโลก  ด้วยตอนนี้เขาเอนตัวลงพิงเก้าอี้ ดวงตาลึกคมหันมาจับจ้องที่เธอ บางทีเขาอาจเห็นความหวั่นไหวของเธอแวบหนึ่งขณะที่เธออยากโผเข้าซบอกของเขาและมอบความเชื่อมั่นทั้งหมดที่ก่อตัวสะสมในหัวใจให้กับเขา

“งานพวกผู้หญิง” พ่อพูดอย่างดูถูก  “แต่อย่างน้อยก็น่าจะเลือกห้องสมุดฝรั่งเศส”

ฉันออกจากฉากแสนหวานกับพอลและชารล์ส ดิคเก็นส์ด้วยความเสียดาย  “พ่อคะ พวกอเมริกันไม่ได้แค่จัดเรียงหนังสือตามอักษรเท่านั้น พวกเขาใช้ตัวเลขที่เรียกว่าระบบทศนิยมดิวอี้ด้วย…”

“ใช้ตัวเลขจัดหมวดหมู่ตัวอักษรน่ะรึ  ต้องเป็นความคิดของพวกนายทุนเป็นแน่  พวกนี้เท่านั้นที่เห็นตัวเลขสำคัญกว่าตัวหนังสือ!  วิธีของเราไม่ดียังไงรึ”

“มิสรีเดอร์บอกว่าเราไม่จำเป็นต้องเหมือนคนอื่น”

“พวกต่างชาติ! พระเจ้าเท่านั้นที่รู้ว่าลูกต้องเจอคนประเภทไหนอีกบ้าง!”

“เราต้องให้โอกาสคนบ้าง พวกเขาอาจมีอะไรที่ทำให้เราประหลาดใจได้..”

“ชอบนักนะ เรื่องประหลาดใจน่ะ”  พ่อยกส้อมชี้มาที่ฉัน  “ทำงานกับคนนี่ยากนะ เมื่อวานฉันเพิ่งถูกเรียกเพราะวุฒิสมาชิกคนหนึ่งถูกจับฐานพังประตูเข้าไปในตึกอพาร์ตเมนต์  หญิงชราคนหนึ่งเจอเขานอนหมดสติอยู่ที่ชั้นของแก  พอได้สติก็เอะอะโวยวายจนกระทั่งเริ่มอาเจียน  เราต้องเอาน้ำฉีดใส่กว่าจะได้เรื่องราวจากเขาว่า เขาเข้าใจผิดคิดว่านี่เป็นอาคารที่เมียเก็บเขาอยู่ และกุญแจของเขาใช้ไม่ได้ ก็เลยตัดสินใจปีนกันสาดและมุดเข้าทางหน้าต่าง  เชื่อฉันเถอะ อย่าทำงานกับคนเด็ดขาด แล้วก็อย่าให้ฉันเริ่มพูดถึงไอ้งั่งที่พาประเทศของเราไปสู่ความล่มจมนะ”

เอาล่ะสิ พ่อเริ่มร่ายยาวถึงชาวต่างชาติ นักการเมือง และผู้หญิงอวดดีอีกแล้ว ฉันครางเบาๆ  เรมียกเท้าแตะเท้าฉันเบาๆ ใต้โต๊ะ ทำให้ฉันรู้สึกดีขึ้น ไหล่ที่เกร็งเริ่มผ่อนคลาย  นี่คือวิธีให้กำลังใจกันและกันที่เราคิดขึ้นตอนเด็ก  ยามใดที่พ่อโกรธ  “เรมี อาทิตย์นี้ฉันจะจับแกใส่หมวกไอ้งั่งไปโรงเรียนสองวัน”  ฉันรู้ดีว่ากว่าที่จะปลอบใจเรมีด้วยคำพูด เพราะครั้งสุดท้ายที่ทำ พ่อบอกว่า “เออ เข้าข้างกันดีนักนะ เดี๋ยวจะโดนทั้งสองคน”

“ยังไงพวกเขาก็เลือกคนอเมริกันด้วยกัน ไม่ใช่แกแน่”  พ่อสรุป

ฉันอยากจะสามารถพิสูจน์ให้นายตำรวจผู้รอบรู้ผู้นี้ให้รู้ว่าเขาคิดผิดไปแล้ว  อยากให้พ่อเคารพในการตัดสินใจของฉันแทนที่จะบอกฉันว่าฉันควรต้องการอะไร

“หนึ่งในสี่ของสมาชิกห้องสมุดเป็นชาวฝรั่งเศสค่ะ” ฉันเถียง  “พวกเขาต้องการคนที่พูดฝรั่งเศสได้”

“แล้วชาวบ้านชาวช่องจะคิดยังไง”  แม่บ่น  “พวกเขาคงว่าพ่อของลูกไม่มีปัญญาเลี้ยงลูกหรือไง”

“เดี๋ยวนี้ผู้หญิงทำงานกันถมเถครับ”  เรมีว่า

“แต่โอดีลไม่จำเป็นต้องทำ”  พ่อบอก

“แต่โอดีลอยากทำ”  ฉันพูดเบาๆ

“เลิกเถียงกันเถอะจ้ะ”  แม่ตักมูสโอชอโกลา ใส่ชามแก้วเจียระไน  ของหวานเข้มข้นชวนฝันนี้เรียกความสนใจจากพวกเราได้ชะงัด และทำให้มีบางอย่างที่เราเห็นพ้องต้องกันได้ นั่นคือ มูสฝีมือแม่อร่อยที่สุด

บ่าย 3 แล้ว พอลลุกจากโต๊ะ  “ขอบคุณสำหรับอาหารกลางวันครับ ขอโทษด้วยที่ผมต้องไปแล้ว วันนี้ผมต้องเข้าเวร”

พวกเราเดินไปส่งเขาที่ประตู  พ่อจับมือกับเขาและบอกว่า  “เอาข้อเสนอฉันไปคิดดูนะ”

ฉันอยากขอบคุณพอลที่ยืนหยัดข้างเรมี..และฉันด้วย  แต่ไม่สามารถพูดอะไรได้เพราะพ่อยืนอยู่  พอลค่อยๆ ขยับตัวเข้ามาจนอยู่ต่อหน้าฉัน  ฉันกลั้นใจ รอว่าเขาจะพูดอะไร

“ขอให้ได้งานนะครับ”  เขาพูดเบาๆ

ริมฝีปากนุ่มที่สัมผัสแก้มเมื่อเขาจูบลา ทำให้ฉันอยากรู้ขึ้นมาว่าถ้าปากของเขาประกบลงบนปากฉันจะเป็นอย่างไร  แค่คิด ใจก็เต้นตูมตาม ช่างเหมือนกับครั้งแรกที่อ่านวรรณกรรมเรื่อง A Room with a View  (อะ รูม วิธ อะ วิว) ที่ฉันพลิกหน้าตะลุยอ่านอย่างรวดเร็ว ทนลุ้นแทบไม่ไหวว่าเมื่อไหร่จอร์จกับลูซีซึ่งสมกันราวกับกิ่งทองใบหยกจะสารภาพรักและโผเข้ากอดกันในจตุรัสที่ปลอดผู้คนเสียที  ตอนนี้ฉันอยากจะพลิกหน้าหนังสือของชีวิตฉันเร็วกว่านี้จะได้รู้ว่าเมื่อไหร่จะเจอพอลอีก

ฉันเดินไปที่หน้าต่างและยืนมองเขาเดินไปอย่างรีบเร่ง

เบื้องหลังฉัน เสียงพ่อรินเหล้าหลังอาหารหารดังกรุก กรุก  มื้อเที่ยงวันอาทิตย์คือวันเดียวในสัปดาห์ที่พ่อกับแม่อนุญาตให้ตนนั่งคิดถึงมหาสงครามที่ผ่านมา  หลังจากจิบเหล้าไปสองสามจิบ แม่ก็เริ่มร่ายชื่อเพื่อนบ้านที่เสียชีวิตแต่ละคนราวกับพวกเขาเป็นลูกประคำแต่ละลูก  สำหรับพ่อ แม้หน่วยที่สังกัดจะรบชนะหลายครั้งแต่กลับรู้สึกเหมือนความพ่ายแพ้เพราะเพื่อนทหารหลายคนต้องเสียชีวิตลง

เรมีเดินมายืนกับฉันที่หน้าต่าง พลางเด็ดใบเฟิร์นของแม่  “เราทำให้หนุ่มของเธอเปิดไปอีกหนึ่งแล้ว”

“เธอหมายความว่าพ่อต่างหาก”

“พ่อทำให้ฉันอยากจะบ้า ใจแคบเหลือเกิน ช่างไม่รู้ว่าตอนนี้มีอะไรเกิดขึ้นบ้าง”

ฉันมักจะเข้าข้างเรมี แต่ครั้งนี้ฉันหวังว่าพ่อจะเป็นฝ่ายถูก  “เธอเชื่ออย่างนั้นจริงๆ เหรอ เรื่องสงครามน่ะ”

“น่าจะเป็นอย่างนั้นนะ” เขาว่า “เวลาที่ยากลำบากกำลังจะมา”

Hard Times (ยามยาก) – 823 นิยายอังกฤษ

“พลเรือนมากมายกำลังเสียชีวิตในสเปน ชาวยิวถูกข่มเหงในเยอรมนี”  เรมีพูดต่อ ตาจับจ้องอยู่บนใบเฟิร์นที่จับอยู่ คิ้วขมวด “แต่ฉันติดแหง็กอยู่ในห้องเรียน”

“แต่เธอก็เขียนบทความที่สร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับชะตากรรมของผู้ลี้ภัย รณรงค์รับบริจาคเสื้อผ้าช่วยพวกเขา และพยายามทุกคนในครอบครัวมีส่วนร่วม  ฉันภูมิใจในตัวเธอมากนะ”

“เท่านั้นไม่พอหรอก”

“ตอนนี้เธอต้องมุ่งกับการเรียนก่อน เธอเป็นที่หนึ่งของรุ่น และกำลังจะจบแล้วด้วย”

“ฉันเอียนกับการเรียนรู้ภาคทฤษฎีจากกรณีตัวอย่างต่างๆ ในศาลเต็มทีแล้ว ขณะที่คนกำลังต้องการความช่วยเหลือ  และนักการเมืองก็ไม่ทำอะไร  ฉันเอาแต่นั่งเฉยในบ้านไม่ได้หรอก จะต้องมีใครบางคนที่ลงมือทำ”

“แต่เธอต้องเรียนให้จบก่อน”

“ปริญญาไม่ได้ช่วยอะไรหรอก”

“ฉันว่าพ่อไม่ได้ผิดไปหมดนะ”  ฉันพูดอย่างอ่อนโยน  “เธอต้องทำสิ่งที่เริ่มไว้ให้เสร็จ”

“ฉันพยายามจะบอกเธอว่า…”

“อย่าบอกนะว่าเธอหุนหันทำอะไรไปแล้ว” ก่อนหน้านี้เรมีได้บริจาคเงินออมททั้งหมดของเขาให้กับกองทุนกฎหมายสำหรับผู้ลี้ภัย  และได้เอาอาหารแห้งทั้งหมดในครัว ไม่เหลือกระทั่งแป้งสักถุง ไปช่วยคนยากไร้โดยไม่ได้บอกให้แม่รู้  แม่กับฉันต้องวิ่งไปตลาดเพื่อซื้อของมาทำอาหารเย็นก่อนที่พ่อจะกลับบ้านเพื่อเรมีจะได้ไม่ต้องถูกดุ

“เธอเคยเข้าใจฉัน”  เรมีเดินก้าวเท้ายาวๆ ออกจากห้องและปิดประตูดังปัง

ฉันสะดุ้งกับคำกล่าวหาของเขา และอยากตะโกนตามหลังไปว่านั่นเป็นเพราะเขาไม่เคยวู่วามแบบนี้มาก่อน  แต่รู้ว่าทะเลาะกันไปก็ไม่มีประโยชน์ ไว้รอให้เขาเย็นลงค่อยพูดดีกว่า  ตอนนี้ ฉันอยากลืมพ่อ พอล แม้กระทั่งเรมี

แล้วก็หยิบ Hard Times  (ยามยาก) ลงจากชั้นหนังสือ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

บทที่ 4

ลิลลี

 

ฟรอยด์,  มอนตานา, ธันวาคม 1983

 

พ่อกับฉันยืนอยู่ข้างเตียงแม่ แม่พยายามยิ้ม แต่ปากแค่สั่น  ริมฝีปากซีดเซียวไม่มีสี ตากระพริบขึ้นลงช้าๆ แบบสโลว์โมชั่น  เครื่องอะไรต่อมิอะไรรอบตัวแม่ส่งเสียงปิ๊บปิ๊บ  ทำไมนะฉันถึงไม่ตรงเข้าบ้าน ถ้าฉันเข้าบ้าน ไม่มัวโอ้เอ้ แม่อาจไม่ต้องมานอนอยู่ตรงนี้ก็ได้

ฉันหลับตาลง..แล้วพาแม่ออกจากชามเจลลีสีเขียวที่กินค้างอยู่และกลิ่นน้ำยาฆ่าเชื้อฉุนกึกของโรงพยาบาลไปยังทะเลสาบเมดิซีน แม่สูดกลิ่นโคลนหอมๆ ขณะที่เราเดินย่ำเข้าไปในทุ่ง แก้มเป็นสีแดงก่ำจากแดดร้อน  เมื่อสังเกตเห็นอะไรบางอย่างแม่จึงเดินเข้าไปดูใกล้ๆ  และพบว่ามันเป็นกระป๋องเบียร์ที่ถูกทิ้งไว้  แม่ดึงถุงพลาสติกออกจากกระเป๋าเสื้อกันลมและหยิบกระป๋องใส่ถุง  ฉันซึ่งไม่อยากเสียเวลาดีๆ นี้ไปบอกว่า “ไปกันเถอะ อย่าเสียเวลาไปเก็บขยะพวกนี้เลย” แต่แม่ไม่ฟัง สำหรับแม่แล้วการจากที่หนึ่งที่ใดไปในสภาพที่ขึ้นดีกว่าตอนที่มาพบเป็นสิ่งสำคัญ

หมอสแตนช์ฟิลด์นำฉันกลับสู่โลกความจริง แกเข้ามาในห้องแม่เพื่ออธิบายการวินิจฉัยของหมอผู้เชี่ยวชาญให้ฟัง  ผลการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจบอกว่าแม่หัวใจวายโดยไม่รู้ตัวหลายครั้งซึ่งสร้างความเสียหายอย่างมากให้กับหัวใจ  ฉันงงว่าอาการ ‘แค่’ หายใจขัดที่แม่บอกกลายมาเป็นหัวใจวายไปได้อย่างไรกัน  มันช่างห่างกันไกลโข..เหมือนการเดินทางบนถนนสายยาวที่ไม่มีอะไรเตือน  ไม่มีป้ายระวัง ‘ก้อนหินร่วง’ หรือ ‘ทางชันและวกวน’  นี่เรามาถึงจุดนี้กันได้ยังไง แล้วแม่ต้องอยู่โรงพยาบาลอีกนานแค่ไหน

 

เมื่อถึงเวลาอาหารเย็น พ่อเอาสเต็กแช่แข็งออกมาละลายแล้วใส่ถาดไปนั่งกินกันหน้าโทรทัศน์  พ่อบอกว่าจะได้ดูข่าวไปด้วย แต่ฉันรู้ดีว่าเพื่อที่แกรห์ม บรูว์สเตอร์ คนอ่านข่าวท่าทางเหมือนคุณตาจะได้เป็นคนพูดแทนเราสองคน  คืนนี้เขาสัมภาษณ์สมาชิกสหภาพนักวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นหากเกิดสงครามนิวเคลียร์

“แม่จะหายมั้ย”  ฉันถามพ่อ

“ไม่รู้เหมือนกัน แต่ดูเหมือนจะดีขึ้นแล้วนะ เหนื่อยน้อยลงแล้ว”

ระเบิดจะทำให้เกิดควัน 225 ตันลอยขึ้นสู่อากาศ..นักฟิสิกส์ของสถาบันเอ็มไอทีว่า

“แล้วเมื่อไหร่จะได้กลับบ้าน”

“พ่อก็อยากจะตอบได้เหมือนกันนะ  แต่หมอสแตนช์ไม่ได้พูดเรื่องนี้เลย หวังว่าคงเร็วๆ นี้แหละ”

ควันจะบดบังดวงอาทิตย์ ทำให้โลกเข้าสู่ยุคน้ำแข็ง

“หนูกลัว”

“กินสเต็กซะ”  พ่อว่า

ไม่ว่าสถานการณ์ตอนนี้จะเลวร้ายแค่ไหนก็ตาม มันอาจแย่ลงกว่านี้ได้เสมอ..นักวิทยาศาสตร์จากเอ็มไอทีสรุป

ฉันได้แต่เอาส้อมเขี่ยเนื้อสเต็กไปมา กินไม่ลง ท้องที่แข็งปั๋งเหมือนก้อนหินส่งเสียงดังตุบๆ ช้าๆ เหมือนหัวใจที่กำลังสับสน

หลังอาหารเย็น พ่อหายลงไปในห้องใต้ดิน ฉันม้วนสายโทรศัพท์กับนิ้วเล่น แล้วก็โทรไปหาแมรีหลุยส์ แต่สายไม่ว่าง ถ้าแองเจิลไม่มีนัดกับแฟน ก็ต้องคุยโทรศัพท์ตลอดเวลา  ฉันเหลียวมองเพื่อความแน่ใจว่าพ่อไม่ได้อยู่แถวนี้ ก่อนจะหมุน 5896  เพี้ยง! ขอให้ร็อบบีอยู่บ้านเถอะ

“ฮัลโหล”  เขารับสาย  “ฮัลโหล ฮัลโหล ใครน่ะ”

ฉันอยากคุยกับเขา แต่ไม่รู้ว่าจะพูดอะไร แล้วก็ค่อยๆ วางหูลง แต่ไม่ได้ปล่อยลงทันที..เสียงทุ้มนุ่มดุจกำมะหยี่ของเขาทำให้ฉันรู้สึกเหงาน้อยลงนิดๆ

ฉันมองดูพระจันทร์เต็มดวงทางหน้าต่างห้องนอน มันมองฉันกลับ  ลมพัดกิ่งไม้แห้งหักดังเป๊าะ  ตอนเด็กเวลากลัวพายุ แม่จะสมมติว่าเตียงเป็นเรือ ลมพายุที่พัดมาเป็นระลอกเป็นคลื่น สนามหญ้าคือทะเลที่กำลังปั่นป่วน  และเรือกำลังนำเราไปยังดินแดนห่างไกล  แต่เมื่อไม่มีแม่อยู่ด้วย ลมก็เป็นแค่ลมที่กำลังพัดโหยหวนผ่านฉันไปยังที่ที่ดีกว่า

 

สิบวันหลังจากนั้น แม่กลับบ้านและทิ้งตัวนอนลงบนเตียง พ่อชงชาคาโมไมล์มาให้แม่โดยมีฉันนอนอยู่ข้างๆ ใต้ผ้าทออัฟกันสีเหลืองมะนาว  ตัวแม่มีกลิ่นสบู่ไอวอรี แท่งน้ำแข็งย้อยลงจากหลังคา หิมะเกาะสายโทรศัพท์แน่น  ท้องฟ้าสีฟ้ากว้างใหญ่ แต่โลกของเราเป็นสีขาว

“วันนี้โชคดีจัง” แม่ชี้ไปทางหน้าต่าง  “มีเหยี่ยวหลายตัวเลย”

บางครั้งเหยี่ยวพวกนี้จะร่อนอยู่เหนือทุ่งซึ่งอยู่อีกฝั่งของถนน บางครั้งก็โฉบลงต่ำเพื่อจับหนู  แม่บอกว่าดูนกสนุกกว่าดูโทรทัศน์เสียอีก

“ตอนที่ท้องลูกอยู่ พ่อกับแม่ชอบนั่งอิงแอบดูนกโรบินบนโซฟาตัวยาวที่หน้าต่าง  แม่ชอบอกสีเหลืองสดใสของมัน  โรบินคือสัญญาณที่บอกว่าฤดูใบไม้ผลิมาถึงแล้ว  แต่พ่อเขาไม่ชอบเห็นเวลามันดูหนอนเข้าปาก  “คิดว่ามันเป็นสปาเก็ตตีแล้วกัน”  แม่บอกพ่อ

“อึ๋ย!”

“ลูกเกือบจะชื่อโรบินแล้วนะ ตอนที่คลอด แม่บอกพยาบาลว่า..เด็กหญิงโรบิน แต่แม่รู้ว่าพ่อชอบชื่อลิลลีมากกว่า เพราะเราซื้อบ้านตอนที่ดอกลิลลีกำลังบาน  แล้วแม่ก็หันไปเห็นภาพพ่อกับลูก นิ้วเล็กจิ๋วของลูกที่กำนิ้วก้อยพ่ออยู่ทำให้แม่นึกถึงดอกไม้เล็กๆ  พ่อก้มลงจูบท้องลูก สายตาที่มองลูกเต็มไปด้วยความรัก แม่ก็เลยเปลี่ยนใจ” แม่เล่าเรื่องนี้ให้ฟังหลายครั้งแล้ว แต่คราวนี้ด้วยเหตุผลบางอย่าง แม่พูดต่อว่า  “ที่พ่อทำงานหนัก ไม่ใช่เพื่อตัวเอง แต่เพื่อให้เรามีความมั่นคง พ่อของลูกเคยจนมากตอนเด็ก เพราะฉะนั้นลึกๆ แล้วพ่อกลัวเสมอว่าจะสูญเสียทุกสิ่งทุกอย่าง ลูกเข้าใจหรือเปล่า”

“ก็พอเข้าใจค่ะ”

“บางครั้งคนเราก็เงอะๆ งะๆ ก็ไม่รู้หรอกว่าต้องทำตัวยังไง พูดยังไง เพราะฉะนั้นเราอย่าไปถือสา เพราะเราไม่รู้หรอกว่าใจเขาเป็นยังไง”

บางครั้งคนเราก็เงอะๆ งะๆ อย่าไปถือสา เราไม่รู้หรอกว่าใจเขาเป็นยังไง  แม่หมายความว่าอะไรเหรอ  แม่กำลังพูดถึงตัวเอง? หรือพ่อ?  ฉันได้ยินแม่แมรีหลุยส์บอกว่าพ่อชอบถือว่าตัวเองเป็นโบรกเกอร์ในวอลล์สตรีท และรักเงินมากกว่าคน

“พ่อไม่ค่อยอยู่บ้านเลย” ฉันว่า

“โอ ลูกจ๋า แย่จริงที่เด็กทารกจำไม่ได้ว่าพวกเขาเคยได้รับความรักขนาดไหน  พ่อหนูน่ะอุ้มหนูทั้งคืนไม่ได้หลับได้นอนเลย”

พ่อเขาเป็นนกอินทรี เยือกเย็นและกล้าหาญ..แม่ว่า  และฉันรู้ว่านกอินทรีทั้งตัวผู้ตัวเมียจะผลัดกันกกไข่

“มนุษย์เราอยู่เป็นครอบครัว” แม่พูดต่อ  “แล้วห่านล่ะ”

ฉันยักไหล่

“ในภาษาอังกฤษ ครอบครัวห่านหรือฝูงห่านเรียกว่า a gaggle of geese”

“แล้วนกนางแอ่นล่ะ”

“เรียกกว่า a host of sparrows”

“แล้วเหยี่ยว”

“a cast”

เหมือนรายการตอบปัญหาเกี่ยวกับนกในโทรทัศน์เลย  ฉันหัวเราะคิก

“แล้วรู้มั้ยว่าฝูงกาเหว่าเรียกว่าอะไร ..เรียกว่า an unkindness of ravens”

ฟังดูตลกดี แม่อำหรือเปล่า  ฉันมองหน้าแม่เพื่อค้นหาความจริง แต่สีหน้าของแม่ดูจริงจัง

“แล้วฝูงกาทั่วๆ ไปล่ะคะ”

“เรียกว่า a murder of crows”

“a murder of crows”  ฉันทวน

เหมือนกับว่าวันคืนเก่าๆ ที่ทุกอย่างยังเป็นปกติกลับคืนมาอีกครั้ง  ฉันกอดแม่แน่น แน่นมากๆ และหวังว่าจะเช่นนี้ตลอดไป  ..เราสองคนบนเตียงทองเหลืองหลังใหญ่อุ่นสบาย

 

ในตอนเช้า ฉันกับพ่อนั่งอ้อยอิ่งที่เคาน์เตอร์ในครัวกับแม่  พ่อบอกว่าคงไม่เป็นไรถ้าฉันจะขาดเรียนสักวัน

“ฉันไม่ต้องการพี่เลี้ยงหรอกน่ะ!”  แม่ว่า

“หมอสแตนช์บอกว่าเธอไม่ควรออกจากโรงพยาบาลด้วยซ้ำ”  พ่อว่า

เรานั่งกินเบคอนกับไข่กันเงียบๆ  ทันทีที่เสร็จ แม่ก็ไล่เราสองพ่อลูกออกจากบ้าน

ที่โรงเรียน ฉันนั่งคิดถึงแต่แม่ – อย่างน้อยตอนอยู่โรงพยาบาล ก็ยังมีคนอยู่ด้วย  ระหว่างวิชาเลข ทิฟฟานีเตะเก้าอี้ฉัน  “นี่ ยัยบื้อ ครูถามเธอแน่ะ” เธอว่า ฉันเงยหน้าขึ้น แต่ครูผ่านไปเรื่องอื่นแล้ว  ฉันรีบกลับบ้านทันทีที่กระดิ่งหมดเวลาวิชาสุดท้ายดังขึ้น  จากด้านนอก ฉันเห็นพ่อกับแม่นั่งอยู่ที่โซฟาข้างหน้าต่าง  ฉันจึงเดินอ้อมไปเข้าประตูห้องครัวหลังบ้าน

“หมอสแตนช์แนะว่าให้จ้างผู้ช่วยพยาบาล”  ฉันได้ยินเสียงพ่อ

“ให้ตายสิ ฉันไม่เป็นไรหรอกน่า”

“แต่มีใครมาช่วยทำงานบ้านก็ดีนะ ลิลลีจะได้ไม่ต้องกังวลมาก”

ถูกของพ่อ ฉันคงสบายใจขึ้นมาก

“คุณจะไปหาใครล่ะ” แม่ถาม

“ซู บ็อบเป็นไง”

ฉันหูผึ่งเมื่อได้ยินชื่อแม่ของแมรีหลุยส์

“ฉันไม่อยากให้เพื่อนเห็นฉันในสภาพแบบนี้”  แม่บอก

“ฉันแค่เสนอเท่านั้น”  พ่อว่า

บางทีมิสซิสกุสตาฟสันอาจมาช่วยได้  ฉันรีบไปหาแก  คราวนี้ฉันเคาะประตูแล้วยืนรอ ไม่ผลุนผลันเข้าไปโดยพลการ

“แม่หนูยังไม่หายเลยค่ะ”  ฉันบอก

“เสียใจด้วยนะ”

“เราอยากหาคนมาช่วยทำโน่นทำนี่ แม่จะได้ไม่ต้องเหนื่อยมาก  ไม่ทราบว่าคุณ…”

“ลิล.. เสียงพ่อดังขึ้นด้านหลัง  ‘ทำอะไรน่ะ กลับไปอยู่กับแม่ไป”

“ฉันไปช่วยได้นะ”  มิสซิสกุสตาฟสันว่า

“ไม่ต้องหรอกครับ”  พ่อว่า  “เราจัดการได้”

มิสซิสกุสตาฟสันมองพ่อแล้วมองฉัน  “ฉันจะไปทำอาหารเย็นให้  ขอไปหยิบของสองสามอย่างก่อน”  แกเดินเข้าไปในบ้านและกลับมาพร้อมมันฝรั่ง ผักเต็มมือ และครีมหนึ่งกล่อง

ที่เคาน์เตอร์ในครัว มิสซิสกุสตาฟสันจัดการปอกมันฝรั่งอย่างประณีต เปลือกบางเฉียบขนาดมองทะลุได้

“จะทำอะไรคะ”

“ซุปมันฝรั่งกับต้นกระเทียมจ้ะ”

“ต้นกระเทียมเป็นยังไงเหรอ”

“ในมอนตานาตะวันออก ส่วนใหญ่คนจะปล่อยทิ้งกัน ไม่สนใจ”

ขณะที่มันฝรั่งอยู่ในหม้อต้ม  มิสซิสกุสตาฟสันก็ลงมือตัดรากหงิกงอของต้นกระเทียมซึ่งมีกลิ่นหัวหอมอ่อนๆ ออก ผ่าลำต้นสีขาวเรียวตามยาวแล้วหั่นบางๆ เสร็จแล้วก็กวาดทั้งหมดลงในกระทะที่มีเนยร้อนปุดๆ   พอได้ทั้งมันฝรั่งและต้นกระเทียมได้ที่ก็เอาใส่ลงในเครื่องปั่นปั่นจนละเอียด แล้วเหยาะครีมลงไปช้อนโต ก่อนจะเทซุปสีขาวใส่ชาม

“อาหารเย็นพร้อมแล้วค่ะ”  ฉันตะโกนบอก

พ่อเดินเคียงข้างมากับแม่ มือประคองเอวราวกับบุรุษพยาบาล  ถ้าเป็นเมื่อก่อน ฉันจะกรอกตาเวลาพ่อแม่จูบกัน แต่ตอนนี้ฉันอยากให้ทั้งสองกลับไปหวานแหววกันอย่างเมื่อก่อน

หลังจากอธิษฐานเสร็จ ฉันก็ก้มหน้าก้มตาตักซุปคำโตเข้าปาก  ซุปเนื้อเนียนอร่อยจนฉันอยากยกชามโกยใส่ปาก แต่มันร้อน”

“ซุปสอนเราถึงความอดทน”  มิสซิสกุสตาฟสันพูด แกนั่งหลังตรงและยกช้อนขึ้นมาที่ปาก  ฉันรีบยืดตัวขึ้นตรง

“อร่อยจริงๆ ค่ะ”  แม่ว่า

“เป็นซุปโปรดลูกชายฉัน” แววตาแกหมองลงเล็กน้อย  “อาหารที่ดีต่อสุขภาพแบบนี้มีส่วนผสมไม่กี่อย่างเท่านั้น  แต่อุตสาหกรรมอาหารในอเมริกาชอบพูดกรอกหูเราว่าการทำอาหารเป็นเรื่องเสียเวลา  พวกเธอก็เลยได้แต่กินซุปกระป๋อง ทั้งที่แค่เอาต้นกระเทียมผัดกับเนยเท่านั้นก็ได้ซุปแสนอร่อยแล้ว”

“ความขาดแคลนทำให้เราเห็นคุณค่าของสิ่งต่างๆ มากขึ้น  ตอนสงคราม แม่ฉันคิดถึงน้ำตาลมากกว่าอะไรทั้งนั้น แต่ฉันคิดถึงเนย”

“แสดงว่าขาดแคลนอาหารมากนะครับ”  พ่อว่า

“อาหารดีๆ จ้ะ  ตอนนั้นฉันไม่แน่ใจว่าอะไรแย่กว่ากันระหว่างขนมปังบาแก็ตต์ที่ทำจากเศษไม้เพราะขาดแคลนแป้ง หรือซุปที่ทำจากน้ำกับหัวสวีด..ที่ในอเมริกาเรียกว่ารูทาบากา  เชื่อไหมว่าคนเข้าแถวรอซื้อเนื้อ นม ไข่ ผลไม้ และผักยาวเหยียด แต่รูทาบากาแจกฟรีก็ยังไม่มีใครเอา  ตอนที่ฉันมาถึงมอนตานาใหม่ๆ รู้ไหมว่าแม่สามีฉันใส่อะไรทุกครั้งที่ทำสตูว์ – รูทาบากา!

พวกเราหัวเราะครืน  มิสซิสกุสตาฟสันเล่านี่เล่านั่นสร้างความครื้นเครงให้กับเราหลังจากที่พรรคหลังมานี้เราได้แต่นั่งกินกันเงียบๆ  เมื่อแกลุกขึ้นจากโต๊ะจะกลับบ้าน แม่บอกว่า “ขอบคุณค่ะโอดีล”

เพื่อนบ้านของเรามีสีหน้าแปลกใจ  ฉันสงสัยว่าคงเป็นเพราะแกคงไม่ชินกับการที่ใครเรียกชื่อ  ในที่สุดแกก็พูดออกมาว่า  “ด้วยความยินดี”

 

เมื่อแมรีหลุยส์กับฉันเดินกลับจากโรงเรียนมาถึงบ้าน เราได้ยินเสียงหัวเราะดังออกมาจากห้องนอนของพ่อแม่  โอดีลสลัดรองเท้าส้นสูงของแกออกและย้ายเก้าอี้โยกมาใกล้ๆ แม่  แม่เพิ่งสระผมและม้วนเป็นทรง แถมทาลิปสติกสีแดงอมส้มเหมือนโอดีลซึ่งสวยมาก

“หัวเราะอะไรกันคะ” แมรีหลุยส์ถามแม่

“โอดีลเล่าว่าพ่อแม่สามีของเธอออกเสียงเธอไม่ถูกน่ะจ้ะ”

“พวกเขาเรียกฉันว่า ออร์ดีล! ที่แปลว่าบททดสอบแสนทรหดน่ะ”

“เฮ้อ นี่ล่ะนะคะชีวิตแต่งงาน  เราขอสัญญาว่าเราจะไม่ทอดทิ้งกันไม่ว่าจะดีหรือร้าย..หรือพ่อผัวแม่ผัวจะเพี้ยนขนาดไหนก็ตาม”  แม่ว่า แล้วทั้งสองก็หัวเราะกัน

ขณะที่แมรีหลุยส์กับฉันเดินไปทำการบ้านที่ห้องฉัน เราได้ยินแม่พูดขึ้นว่า  “จะว่าอะไรมั้ยคะ ถ้าฉันถามว่าคุณกับสามีเจอกันได้ยังไง”

“ที่โรงพยาบาลในปารีสน่ะ  สมัยนั้นเวลาทหารเกณฑ์จะแต่งงานต้องขออนุญาตผู้บังคับบัญชาก่อน เจ้านายของบัคไม่อนุญาต  บัคเลยท้าเจ้านายเขาเล่นไพ่คริบเบจ  ถ้าชนะ เราจะได้แต่งงานกัน แต่ถ้าแพ้ บัคต้องเทกระโถนหนึ่งเดือน”

“บัคเป็นคนมุ่งมั่น!”

แล้วทั้งสองก็ลดเสียงลง ทำให้แมรีหลุยส์กับฉันต้องขยับเข้าไปใกล้ประตู

“แต่เขาไม่ได้เล่าให้ฉันฟัง…”  โอดีลเล่าต่อ  “การมาถึงของฉันกลายเป็นเรื่องฉาวโฉ่จนฉันอยากกลับฝรั่งเศส แต่ฉันไม่มีเงินค่าตั๋ว  แล้วฉันก็คิดว่าอีกหน่อยคนคงให้อภัยฉัน…แต่ก็ใช่ว่าฉันไปทำอะไรที่ต้องให้ใครให้อภัยหรอกนะ!”

“ข่าวฉาวอะไรน่ะ” แมรีหลุยส์กระซิบ  “แกเป็นนางระบำแคนแคนงั้นเหรอถึงไม่มีใครพูดกับแกน่ะ”

“แกไม่พูดกับพวกนั้นต่างหากล่ะ”  ฉันว่า

 

แม่จำศีลตลอดฤดูหนาว  หลังเลิกเรียนฉันจะนอนลงข้างแม่และเล่าเรื่องที่โรงเรียนให้ฟัง  แม่จะพยักหน้าแต่ไม่เปิดตา  พ่อวนเวียนอยู่ใกล้ๆ พร้อมที่จะนำชาคาโมไมล์ในถ้วยชาใบโปรดมาเสิร์ฟทุกเมื่อ  หมอสแตนช์ฟิลด์สั่งยาเพิ่ม แต่อาการของแม่ก็ไม่ขึ้นเลย

“ทำไมเบรนดาถึงลุกจากเตียงไม่ได้เสียที”  พ่อถามหมอ  เราสามคนยืนอยู่หน้าห้อง  “แค่ทำอะไรเล็กน้อยเธอก็เหนื่อยแล้ว”

“หัวใจของเธอเสียหายมาก”  หมอสแตนช์บอก  “คงอยู่ได้อีกไม่นาน”

“กี่เดือนครับ”  พ่อถาม

“กี่อาทิตย์มากกว่า”  หมอว่า

พ่อยกแขนโอบฉันไว้ขณะที่ความจริงเริ่มซึมซาบ

 

พ่อกับแม่ยืนกรานว่าการเรียนเป็นสิ่งสำคัญ ฉันจะขาดเรียนไม่ได้ และพ่อได้ลางานดูแลแม่แทนชนิดประกบไม่ห่างตลอดยี่สิบสี่ชั่วโมง

“ฉันอึดอัดจนหมายใจไม่ออกแล้วนะ!”  ฉันได้ยินแม่บ่นพ่อ  ทั้งคู่ไม่ถึงขนาดเถียงกัน แต่ดูเหมือนพ่อไม่เคยทำอะไรถูกใจแม่  และเวลาที่โมโหขึ้นมา แม่จะเริ่มหอบ  ด้วยความกลัวว่าจะทำให้แม่ยิ่งทรุด พ่อจึงกลับไปทำงาน โดยออกจากบ้านตั้งแต่ไก่โห่และกลับมาดึกดื่น  และเพื่อจะไม่รบกวนแม่ จึงย้ายมานอนที่โซฟา  ตอนกลางคืน ในความเงียบ ฉันได้ยินเสียงแม่คราง เสียงหายใจฟืดฟาด เสียงไอ เสียงถอนใจแต่ละครั้งของแม่ทำให้ฉันกลัวจนได้แต่นอนขดอยู่บนเตียงแทนที่จะเดินไปดู

ฉันรู้สึกดีขึ้นหน่อยหลังจากที่ได้ระบายให้โอดีลฟังถึงเสียงหายใจฟืดฟาดของแม่  โอดีลรู้ว่าต้องทำอย่างไร  และได้ย้ายเตียงเล็กๆ มาตั้งข้างเตียงแม่เพื่อจะได้มาค้างคืนได้  เมื่อแม่ค้าน แกบอกว่าไม่ลำบากหรอก  “ฉันนอนกับทหารมาแล้วเป็นสิบ”

“โอดีล!”  แม่อุทาน แล้วเหลือบมองฉัน

“นอนข้างๆ พวกเขาในโรงพยาบาลตอนช่วงสงครามน่ะจ้ะ”

สามทุ่ม เสียงประตูหลังดังเอียดอาด พ่อกลับมาแล้ว  โอดีลลุกจากเตียงเดินย่องลงไปในครัว  ฉันเดินย่องตามหลังและแนบหูกับผนังห้อง

“ภรรยาคุณต้องการคุณนะ ลูกสาวคุณก็เหมือนกัน”  โอดีลว่า

“เบรนดาบอกว่าเธอรู้สึกเหมือนกับว่าเธอตายไปแล้วเวลาเห็นผมกลุ้มใจ”

“นั่นคือเหตุผลที่เธอไม่ยอมให้เพื่อนๆ มาเยี่ยมน่ะหรือ”

“เบรนดาไม่อยากเห็นน้ำตา ไม่อยากให้ใครสงสาร  ผมอยากอยู่เคียงข้างเธอ แต่ตอนนี้ผมคิดว่าการอยู่ห่างๆ อย่างที่เธอต้องการจะดีกว่า”

“คุณไม่อยากที่จะต้องเสียใจในภายหลังหรอกนะ” น้ำเสียงของมิสซิสกุสตาฟสันอ่อนลงเหมือนคนที่เป็นแม่

“ถ้าทุกอย่างขึ้นกับผมล่ะก็…”

เสียงไอของแม่ดังมาจากห้องนอน  แม่ตื่นอยู่หรือเปล่า  แม่ต้องการฉันไหม  ฉันรีบถลันไปที่ห้องของแม่  แต่แล้วความกลัวก็ทำให้ฉันหยุดชะงักลงที่ปลายเตียง  ข้างหลังฉัน เสียงพ่อดังขึ้น  “เบรนดา ที่รัก เป็นยังไงบ้าง”

โอดีลสะกิดให้ฉันเดินเข้าไปหาแม่ แต่ฉันแข็งขืน ไหล่ดันไปด้านหลังต้านฝ่ามือแก  แม่ยื่นมือให้ฉัน ฉันกลัวเกินกว่าจะจับ แต่ก็กลัวเกินกว่าที่จะไม่จับด้วย  แม่กอดฉัน แต่ตัวฉันแข็งทื่อในอ้อมกอด

“เวลาช่างน้อยเหลือเกิน” แม่พูดเสียงแผ่ว  “น้อยเหลือเกิน กล้าหาญไว้นะลูก…”

ฉันพยายามรับคำ แต่ความกลัวขโมยเสียงฉันไปหมด หลังจากนั้นพักใหญ่ แม่ก็ผลักฉันออกและมองดูฉัน  ขณะที่ถูกสะกดด้วยแววตาแสนเศร้านั้นเอง ฉันก็นึกถึงคำของแม่ขึ้นมา  เด็กทารกจำไม่ได้ว่าพวกเขาได้รับความรักขนาดไหน  ฝูงห่านเรียกว่า a gaggle of geese  ฝูงกา a murder of crows  บางครั้งมนุษย์เราก็งกๆ เงิ่นๆ ไม่รู้ว่าจะทำตัวยังไง พูดยังไง เพราะฉะนั้นอย่าถือสาพวกเขา เราไม่รู้หรอกว่าใจจริงเขาเป็นยังไง  แม่อยากตั้งชื่อลูกว่าโรบิน แต่ลูกคือลิลลี  โอ..ลิลลี

 

 

 

บทที่ 5

โอดีล

 

“มาดมัวแซล์รีเดอร์โทรมาลูก”  แม่บอกขณะที่ฉันกับเรมีเดินเข้าบ้าน  “เธอบอกว่าอยากจะพบลูกน่ะจ้ะ”

ฉันหันไปมองเรมี และมองเห็นความหวังและความโล่งอกในตาของเขา

“แน่ใจนะว่าลูกจะออกไปทำงานนอกบ้าน”  แม่ถามฉัน

“แน่ที่สุดค่ะ”  ฉันกอดแม่

เรมีส่งถุงผ้าสีเขียวให้  “เพื่อความโชคดี และไว้ใส่หนังสือที่เธอจะเอากลับบ้านด้วย”

ฉันรีบแล่นไปที่ห้องสมุดก่อนที่มิสรีเดอร์จะเปลี่ยนใจ วิ่งเข้าไปในลานและตรงขึ้นบันไดเวียน ก่อนจะหยุดกึกหน้าห้องทำงานของมิสรีเดอร์  เธอกำลังนั่งดูเอกสาร ในมือถือปากกาด้ามเงิน แววตาและท่าทางเหนื่อยล้า ลิปสติกจางไปนานแล้ว  เธอทำท่าบอกให้ฉันนั่งลง

“ฉันกำลังทำงบประมาณอยู่”  มิสรีเดอร์อธิบายว่าเนื่องจากห้องสมุดอเมริกาเป็นห้องสมุดเอกชนจึงไม่ได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐบาล ทุกสิ่งทุกอย่างตั้งแต่เงินค่าหนังสือไปจนถึงค่าไฟต้องพึ่งพาคณะผู้ดูแลผลประโยชน์และผู้บริจาค

“แต่เรื่องนี้เธอไม่ต้องกังวลนะ”  มิสรีเดอร์ปิดแฟ้ม  “อาจารย์โคเฮนชมเธอให้ฟังเสียจนฉันประทับใจ  เราจะมาคุยเรื่องงานกัน   เมื่อก่อนพนักงานที่นี่เข้าๆ ออกๆ ตลอดเวลาด้วยเหตุผลสารพัด ตอนนี้เราจึงต้องขอให้เซ็นสัญญาสองปี”

“ทำไมพวกเขาถึงอยู่ไม่ยืดคะ”

“บางคนเป็นชาวต่างชาติ ฝรั่งเศสไกลบ้านพวกเขาเกินไป  บางคนก็ไม่ชอบทำงานกับผู้คน  อย่างที่เธอบอกมาในจดหมายมาว่า ห้องสมุดเป็นที่หลบภัย  ที่เป็นอย่างนั้นก็เพราะเจ้าหน้าที่ของเราพยายามทำงานอย่างหนักเพื่อให้มันเป็นเช่นนั้น”

“ดิฉันคิดว่าดิฉันทำได้ค่ะ”

“เงินเดือนที่นี่ไม่มากนัก เธอมีปัญหาหรือเปล่า”

“ไม่เลยค่ะ”

“เรื่องสุดท้ายคือ พนักงานต้องผลัดกันมาทำงานในวันอาทิตย์!”

ดีเลย ฉันจะไม่ต้องไปโบสถ์หรือกินข้าวกับหนุ่มๆ ที่พ่อเชิญมาดูตัวอีกแล้ว  “ได้เลยค่ะ!”

“งั้นงานนี้เป็นของเธอ”  มิสรีเดอร์พูดอย่างเคร่งขรึม

ฉันกระโดดขึ้นจากเก้าอี้ด้วยความดีใจ  “จริงเหรอคะ”

“จริงสิ”

“ขอบคุณค่ะ ขอบคุณมาก ดิฉันจะไม่ทำให้ผิดหวังเลยค่ะ”

มิสรีเดอร์ขยิบตาให้และล้อว่า  “ยังไงอย่าเอาหนังสือทุ่มหัวสมาชิกแล้วกันนะ!”

ฉันหัวเราะ  “ดิฉันจะไม่รับปากกับใครถ้าไม่แน่ใจว่าจะรักษาคำพูดได้ค่ะ”

“งั้นเริ่มพรุ่งนี้เลย”  เธอบอก แล้วหันไปทำงบประมาณต่อ

ฉันวิ่งออกจากห้องสมุด โดยหวังว่าจะทันเจอเรมีก่อนที่เขาจะออกไปประท้วง และชนกับเขาอย่างจังที่ถนน

“โอ้โห อุตส่าห์มา!”

“ศาลตัดสินว่าไง!” เรมีถาม  “หายเข้าไปนานเลย”

“ยี่สิบนาทีเท่านั้นเอง”

“นั่นแหละ”  เขาพึมพำ

“ฉันได้งาน!”

“บอกแล้วไม่เชื่อ!”

“คิดว่าเธอจะไปร่วมประท้วงซะอีก”  ฉันว่า

“ก็มีเรื่องอื่นที่สำคัญกว่าน่ะ”

“แต่เธอเป็นประธานนะ พวกเขาต้องการเธอ”

เขายกเท้าแตะเท้าฉัน  “แต่ฉันต้องการเธอ  ถ้าไม่มีเธอก็ไม่มีฉัน”

 

ที่บ้าน ฉันเดินเข้าไปในห้องนั่งเล่น แม่กำลังถักผ้าพันคอให้ฉันอยู่

“ว่าไงจ๊ะ”  แม่วางเข็มถักลง

“หนูเป็นบรรณารักษ์แล้ว!”  ฉันดึงตัวแม่ขึ้นมาเต้นวอลต์ซไปรอบห้อง

หนึ่ง-สอง-สาม

หนังสือ-อิสรภาพ-ความสุข

“ยินดีด้วยลูกแม่”  แม่แสดงความยินดีกับฉัน  “เดี๋ยวแม่จะพูดกับพ่อให้เอง แม่สัญญา”

ฉันเดินเข้าห้องเพื่อทบทวนระบบทศนิยมดิวอี้ที่จดไว้สมัยเรียนเป็นการเตรียมตัว… เมื่อวานนี้ที่สวนสาธารณะลักเซมบูร์ก ฉันเห็น 598 (นก) เยอะมาก  วันหนึ่งฉันจะเรียน 469 (ภาษาโปรตุเกส) …ว่าแต่ว่ามีตัวเลขสำหรับความรักมั้ยนะ  หรือถ้าฉันมีตัวเลข ตัวเลขของฉันคืออะไร

ฉันคิดถึงน้าคาโรซึ่งเป็นคนแนะให้ฉันรู้จักกับระบบทศนิยมดิวอี้  จำได้ว่าตอนเด็กฉันชอบนั่งฟังนิทานบนตักน้าในชั่วโมงเล่านิทานของห้องสมุดเป็นที่สุด!  หลายปีหลังจากนั้นตอนอายุเก้าขวบ น้าคาโรก็สอนให้ฉันรู้วิธีหาหนังสือที่ต้องการจากบัตรรายการหนังสือในตู้ไม้หน้าตาประหลาดที่มีช่องเล็กๆ เต็มไปหมด

“หลานจะได้เจอความลับของจักรวาลในตู้นี้แหละ”  ว่าแล้วน้าคาโรก็ดึงลิ้นชักตัวอักษร N ออกมา ข้างในมีบัตรรายการหนังสือหลายสิบใบ  “บัตรแต่ละใบมีข้อมูลที่จะเปิดโลกทั้งโลกให้เรา  ลองดูสิจ๊ะ หนูต้องชอบแน่”

ฉันมองเข้าไปในตู้และพลิกบัตรดูจนกระทั่งเจอ “Nougat” (ขนมนูแก็ต)

จากนั้นน้าคาโรก็สอนขั้นต่อไป คือตัวเลขซึ่งจะนำเราไปที่แผนก ชั้นหนังสือ แล้วก็หนังสือเล่มที่เราต้องการ  ช่างเหมือนการล่าสมบัติไม่ผิด!

น้าคาโรมีเอวที่เล็กบอบบางที่สุด แต่มีสมองใหญ่ที่สุด  เช่นเดียวกับแม่ น้าคาโรมีตาสีฟ้าเหมือนดอกเพอริวิงเคิล แต่ของแม่จะสีอ่อนหน่อย..เหมือนเสื้อเชิ้ตสีฟ้าของพ่อ  ของคุณป้ามีสีฟ้าสดใสมีชีวิตชีวา  ในฐานะนักอ่าน น้าคาโรเหมือนสัตว์กินเนื้อที่สวาปามไม่เลือก ไม่ว่าจะเป็นหนังสือวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ประวัติศาสตร์ บทละครหรือกวี  ชั้นหนังสือที่บ้านของน้าคาโรเต็มจนล้น  ดังนั้นโต๊ะเครื่องแป้งของน้าจึงมีทั้งแปรงหวีผมสีชมพู หนังสือของโดโรธี ปาร์คเกอร์, ของมงตาญ และมาสคาราปนกัน  ในตู้เสื้อผ้ามีหนังสือของโฮเรซและรองเท้าส้นสูง ถุงน่องกับจอห์น สไตน์เบค  ชีวิตของฉันอบอวลความรักที่น้าคาโรมีให้กับหนังสือและฉัน เหมือนกับที่น้าคาโรอบอวลด้วยกลิ่นน้ำหอมชาลิมาร์สีอำพันที่น้าแตะหลังหู

ความทรงจำมากมายเกี่ยวกับน้าคาโรทำให้ฉันรู้ว่าทำไมฉันถึงต้องได้งานนี้ให้ได้

 

 

วันแรกของการทำงาน ฉันตื่นเต้นยิ่งกว่าตอนสัมภาษณ์เสียอีก ถ้าเกิดฉันทำให้มิสรีเดอร์ผิดหวังล่ะ ถ้าเกิดมีใครถามอะไรแล้วฉันตอบไม่ได้ล่ะ  ถ้าน้าคาโรยังอยู่ก็ดีสิ  ว่าแต่ฉันคงห้ามไม่ให้น้ามาห้องสมุดในวันแรกของฉันเป็นแน่  แต่ยังไงน้าก็ต้องมาอยู่ดีแหละ   ท่ามกลางกองหนังสือของเชลลีกับเบลก น้าจะขยิบตาให้กำลังใจฉัน แล้วความตื่นเต้นของฉันก็จะมลายไปสิ้นเมื่อนึกถึงคำที่น้าเคยบอกว่า:  คำตอบน่ะมีอยู่แล้ว เราต้องหาให้เจอเท่านั้น

“ขอแนะนำ…”  มิสรีเดอร์ ผู้อำนวยการห้องสมุดแนะนำบอริส เนทเชฟฟ์ หัวหน้าบรรณารักษ์ท่าทางเป็นผู้ดีชาวฝรั่งเศส-รัสเซีย ซึ่งอยู่ในชุดสูทสีน้ำเงินผูกไทเช่นทุกครั้ง  ที่เคาน์เตอร์บริการ สมาชิกเดินเรียงแถวผ่านเขาไปราวกับสมาชิกโบสถ์เรียงคิวรอทักทายหรือพูดคุยกับบาทหลวง ประกายสีเขียวระยิบระยับในตาของเขาไม่เคยหมองลงแม้ขณะที่ฟังสมาชิกเล่าเรื่องตัวเองไม่รู้จบ  บอริสรู้ว่าจะซื้อเสื้อผ้าที่ประณีตที่สุดได้ที่ไหน (‘คุณจะไม่ผิดหวังเลยกับช่างประจำของผมที่ บาซาร์ เดอ โลเตล เดอ วิลล์) หรือสิ่งสำคัญที่ต้องดูเวลาจะซื้อม้า  มิสซิสเทิร์นบูลผู้เคร่งขรึมบอกว่า บอริสมีเชื้อสายขุนนางและเคยเป็นเจ้าของม้าสายพันธุ์ดีมาก่อน  ส่วนมิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์บอกว่าเขาเคยเป็นทหารในกองทัพรัสเซีย  เรียกได้ว่าห้องสมุดของเรามีข่าวลือมากพอกับหนังสือทีเดียว

บอริสเป็นนักหนังสือบำบัดที่มีชื่อเสียง  เขารู้ว่าเล่มไหนสามารถรักษาอาการอกหัก เล่มไหนเหมาะสำหรับอ่านในยามบ่ายของฤดูร้อน เล่มไหนจะนำคุณไปสู่การผจญภัยที่น่าตื่นเต้น  ครั้งแรกที่ฉันมาห้องสมุดคนเดียวโดยไม่มีน้าคาโร..ตอนนี้ก็สิบปีแล้ว ฉันรู้สึกเหมือนถูกหนังสือสูงท่วมหัวล้อมไว้ ชื่อหนังสือตัวนูนบนสันแต่ละเล่มไม่พูดกับฉันเช่นเคย น้ำตาที่รื้นขึ้นมาทำให้ทุกอย่างเบลอไปหมด

บอริสเดินเข้ามาหาฉันด้วยสีหน้าห่วงใย  “คุณน้าไม่ได้มาด้วยเหรอ พวกเราไม่เห็นเธอมาพักใหญ่แล้ว”

“น้าไม่มาอีกแล้วค่ะ”

เขาเลือกหนังสือเล่มหนึ่งจากชั้น  “เล่มนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับการสูญเสียในครอบครัว และการที่เราสามารถมีความสุขได้แม้ในเวลาที่แย่

ฉันไม่กลัวพายุเพราะฉันกำลังหัดแล่นเรือชีวิตของฉันอยู่

Little Women – สี่ดรุณี ที่บอริสแนะนำยังคงเป็นหนังสือโปรดของฉันจนทุกวันนี้

“บอริสเริ่มทำงานที่นี่ในฐานะพนักงานฝึกหัด เขารู้ทุกอย่างเกี่ยวกับเอแอลพี”  มิสรีเดอร์ว่า

เขาจับมือกับฉัน  “เธอเป็นสมาชิกนี่นา”

ฉันพยักหน้า ดีใจที่เขาจำได้  แต่ก่อนที่จะพูดอะไรออกไป มิสรีเดอร์ก็พาฉันเข้าไปในห้องอ่านหนังสือและตรงไปยังผู้หญิงคนหนึ่งซึ่งนั่งอยู่ใกล้หน้าต่าง  เธอมีผมสีดอกเลาล้อมรอบใบหน้า แว่นตากรอบดำตั้งอยู่บนปลายจมูก มีหนังสือเกี่ยวกับอังกฤษยุคพระนางเจ้าอลิซาเบธที่ 1 หลายเล่มแผ่อยู่ข้างหน้า  มิสรีเดอร์แนะนำฉันกับเคาน์เตสคลารา เดอ ฌองบรุน ผู้ดูแลผลประโยชน์ของห้องสมุด  ฉันเคยได้ยินชื่อท่านและเพิ่งอ่าน Playing with Soul – (เล่นกับจิตวิญญาณ) นวนิยายซึ่งท่านเป็นผู้ประพันธ์จบ  โอ้โห เป็นทั้งเคาน์เตสและนักเขียนเลยนะนี่!

“หาข้อมูลสำหรับหนังสือเล่มใหม่เกี่ยวกับเชคสเปียร์อยู่หรือคะ”  ผู้อำนวยกาถาม “ไม่เข้าไปใช้ห้องทำงานฉันล่ะคะ”

“ไม่ต้องให้สิทธิพิเศษฉันหรอกจ้ะ ฉันก็แค่สมาชิกคนหนึ่งเท่านั้นเอง”

สำเนียงของเคาน์เตสคลาราบอกว่าท่านไม่ใช่คนฝรั่งเศสแน่นอน และก็ไม่ใช่อังกฤษด้วย แต่อเมริกามีเคาน์เตสด้วยเหรอ  ความสงสัยนี้จะถูกเฉลยในวันรุ่งขึ้น  ตอนนี้ผู้อำนวยการนำฉันไปที่ห้องวารสารซึ่งฉันจะประจำอยู่  ระหว่างทางเธอแนะนำฉันกับมาดมัวแซลฟรีกาต์ (ฝรั่งเศส-สวิส) เลขานุการของเธอ แล้วก็มิสเว็ดด์ (อังกฤษ) สมุห์บัญชี และปีเตอร์ อุสตินอฟ (อเมริกัน) เจ้าหน้าที่จัดเก็บหนังสือซึ่งดูแลการเก็บหนังสือขึ้นชั้น

ฉันสำรวจชั้นหนังสือขนาดยาวหลายชั้นในแผนก มีหนังสือพิมพ์ 15 ฉบับและวารสาร 300 ฉบับจากอเมริกา ฝรั่งเศส เยอรมนี และประเทศอื่นๆ ไกลไปถึงญี่ปุ่น  เมื่อมิสรีเดอร์บอกว่าฉันต้องรับผิดชอบบอร์ดข่าวสาร, จดหมายข่าว และคอลัมน์ (ข่าวจากเอแอลพี) ในหนังสือพิมพ์เฮอรัลด์ด้วย ฉันถึงกับตะลึงเพราะไม่คิดว่าจะทำได้

“รู้ไหม ฉันเริ่มงานจากแผนกนี้เหมือนกัน”  เธอว่า  “แล้วดูสิตอนนี้ฉันเป็นอะไร”

เราสองคนเพลิดเพลินกับการยืนดูกิจกรรมในห้องสมุดขณะที่สมาชิกประคองหนังสือในมืออย่างทะนุถนอมและก้มหน้าก้มตาอ่าน

มิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์เดินตรงมาหาเรา ท่านทำให้ฉันนึกถึงนกกระสาที่มีชีวิตชีวาติดหูกระต่ายลายลูกน้ำ  ที่เดินมาด้วยข้างๆ คือสมาชิกท่าทางคล้ายแมวน้ำหนวดขาวเป็นพุ่ม  “สวัสดีค่ะสุภาพบุรุษ นี่เจ้าหน้าที่คนล่าสุดของเราค่ะ”  มิสรีเดอร์แนะนำฉัน แล้วก็เดินกลับไปยังห้องทำงาน

“ขอบคุณสำหรับคำแนะนำที่บอกให้เขียนทุกอย่างในใจลงในจดหมายนะคะ”  ฉันบอกมิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์

“ดีใจด้วยนะที่ได้งาน”  เขาบอก หูกระต่ายที่คอกระเพื่อมขึ้นๆ ลงๆ  จากนั้นก็ชี้ไปยังเพื่อนที่เดินมาด้วยกันและบอกว่า  “นักข่าวที่ไม่แสดงตัวคนนี้คือ จอฟฟัว เดอ แนเซีย เขาชอบคิดว่าเฮอรัลด์ในห้องสมุดนี่เป็นของเขา”

“เที่ยวอำคนอีกแล้วนะตาเฒ่า” เมอซิเออร์เดอแนเซียว่า  “พวกนักการทูตอำเก่งแบบนี้กันทุกคน”

“ดิฉันโอดีล ซูเฌ บรรณารักษ์และกรรมการตัดสินค่ะ”  ฉันพูดขำๆ

“ไหนล่ะนกหวีด” มิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์ถาม  “กับเราสองคน เธอต้องมีนกหวีดนะ”

“เราคือมวยฝีปากเอกเลย”  เมอซิเออร์เดอแนเซียโม้

“คนเดียวที่ตะเบ็งเสียงได้ดังกว่าเราก็คือเคาน์เตสเดอฌองบรุน”

“ที่เรารู้ก็เพราะเธอเคยแทรกเข้ามาตรงกลางระหว่างเรา และบอกให้เราไปเถียงกันข้างนอกน่ะ” ชายชาวฝรั่งเศสเหลือบไปที่เคาน์เตสคลารา

“ฉันกลัวหงอเลย คิดว่าจะโดนดึงหูลากออกไปซะอีก!”

เมอซิเออร์เดอแนเซียยิ้ม  “สุภาพสตรีผู้นี้สามารถพาผมไปที่ไหนก็ได้ที่ต้องการ”

“สงสัยแต่ว่าสามีเธอจะยอมหรือเปล่าเท่านั้นแหละ”

“เขาเป็นนายพลเชียวนะ! ฉันต้องระวังตัวสักหน่อย”

ชายทั้งคู่ฟาดฟันกันต่อขณะที่ฉันนำหนังสือพิมพ์ออกมาจัดวางและทำความคุ้นเคยกับนิตยสารและวารสารในแผนก   หลังจากนั้นไม่นานก็ง่วนอยู่กับการศึกษาสารบัญ  ในหัวมีแต่ประวัติศาสตร์ แฟชั่น และสถานการณ์ปัจจุบัน

“มาดมัวแซล? โอดีล?”

ฉันมัวแต่ง่วนกับงานจนไม่ได้ยิน

“ขอโทษครับ มาดมัวแซล?”

เมื่อรู้สึกว่ามีมือยื่นมาจับต้นแขนจึงเงยหน้าขึ้นมอง แล้วก็เห็นพอล

เขาดูหล่อเหลาในเครื่องแบบของหน่วย เลสิรองแดลส์ หรือหน่วยนกนางแอ่น – ตำรวจจักรยานลาดตระเวน  เสื้อนอกสีน้ำเงินกรมท่าเน้นแผ่นอกกว้าง  พอลน่าจะตรงมาที่นี่จากเลยหลังเลิกงาน

วันหนึ่งที่มีลมพัดแรง ขณะที่นั่งอ่านหนังสือในสวนสาธารณะ สายลมหอบหนึ่งได้พัดหน้าหนังสือที่อ่านอยู่กระพือหลุดจากนิ้วที่คั่นไว้  และตอนนี้พอลกำลังทำให้หัวใจของฉันกระพือพรึ่บพรั่บเหมือนหน้าหนังสือที่ปลิวผ่านนิ้วไปไม่ผิด

แต่แล้วจู่ๆ ความคิดที่น่ากลัวก็ผุดขึ้น..หรือว่าคุณพ่อส่งเขามา

“มาทำอะไรที่นี่คะ”  ฉันถาม

“ไม่ได้ตั้งใจมาหรอกครับ เผอิญผ่านมา”  เขาว่า

“ฉันก็คิดอย่างนั้นแหละค่ะ”  ฉันปด

“นักท่องเที่ยวมักจะมาถามทางกับตำรวจ ผมก็เลยมาหาหนังสือที่จะพัฒนาภาษาอังกฤษของผมสักหน่อย”

“คุณพ่อฉันบอกคุณเหรอคะว่าฉันได้งานที่นี่”

“ผมได้ยินแต่ท่านบ่นถึงผู้หญิงอวดดีน่ะครับ”

“ฉันเข้าใจความนัยของเขา” และประชดว่า  “อีกหน่อยพ่อคงตั้งให้คุณเป็นหัวหน้านักสืบอย่างที่คุณต้องการเลย”

“คุณไม่รู้หรอกว่าผมต้องการอะไร”  เขาหยิบดอกไม้ช่อเล็กๆ จากกระเป๋าสะพายของตำรวจ  “สำหรับการเริ่มงานวันแรก ขอให้โชคดีนะครับ”

ฉันควรขอบคุณเขาด้วยการจูบแก้มซ้ายขวา แต่ด้วยความเขินอายจึงเสก้มลงดมดอกแดฟโฟดิล ดอกไม้โปรดของฉันเป็นสัญญาที่บอกว่าฤดูใบไม้ผลิกำลังมา

“ให้ฉันช่วยหาหนังสือให้มั้ยคะ”

“คิดว่าให้ผมฝึกหาเองดีกว่าครับ”  แล้วเขาก็หยิบบัตรห้องสมุดขึ้นมา “ผมว่าจะใช้เวลาที่นี่สักหน่อย”

พอลเดินก้าวยาวๆ ไปยังห้องหนังสืออ้างอิง ทิ้งให้ฉันยืนคว้าง  บัตรห้องสมุดของเขายังใหม่เอี่ยม บางทีเขาอาจมาเพราะฉันก็ได้

ตลอดเช้า สมาชิกหลายคนต้องรออย่างอดทนขณะที่ฉันช่วยพวกเขาหาวารสารที่ต้องการ แต่มีคนเดียวที่ร้องเรียน  “ทำไมไม่มีใครคอยดูแลเฮอรัลด์นะ”  เขาบ่น  ตอนหลังฉันเจอมันยัดอยู่ในกระเป๋าเอกสารของเมอซิเออร์เดอแนเซีย

เสียงเอะอะเอ็ดตะโรทำให้ฉันเดินออกจากห้องวารสารไปยังเคาน์เตอร์บริการและเห็นผู้หญิงคนหนึ่งถือหนังสือโบกไปมาหน้าบอริส หน้าแดงก่ำด้วยความโกรธ และพูดเสียงดังว่า ห้องสมุดไม่ควรมีนิยายที่ “ไร้ศีลธรรม” แบบนี้  เมื่อบอริสปฏิเสธไม่เก็บหนังสือเหล่านี้ออกจากชั้น หล่อนก็เดินกระฟัดกระเฟียดออกไป

“ไม่ต้องตกใจขนาดนั้นหรอก”  เขาว่า  “เรื่องแบบนี้เกิดขึ้นอย่างน้อยอาทิตย์ละครั้ง จะต้องมีใครคนหนึ่งคิดว่าตนมีหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์ศีลธรรมอันดีงาม”

“ถามหน่อยนะคะ ฉันสงสัยว่าหนังสือที่ว่านั่นคือเล่มไหน”

“Studs Lonigan – สตัดส์ โลนิแกน”

“ไว้จะต้องอ่านดูเสียแล้ว”

บอริสหัวเราะ  และฉันอดคิดไม่ได้ว่าช่างประหลาด (และยอดเหลือเกิน) ที่ตอนนี้ฉันได้กลายมาเป็นผู้ร่วมงานเขา

“ฉันมีอะไรบางอย่างจะให้เธอแน่ะ”

“อะไรคะ!”  ฉันหวังว่าเขาจะเลือกหนังสือที่เหมาะกับฉันให้ แต่กลับเป็นว่า เขายื่นรายชื่อหนังสือเจ็ดสิบเล่มซึ่งฉันต้องไปหยิบจากชั้นและห่อส่งไปให้สมาชิกที่อยู่ต่างจังหวัด  ฉันดูนาฬิกา บ่ายสองแล้ว ตั้งแต่เช้าฉันยังไม่ว่างมือและลืมอาหารกลางวันเสียสนิท ตอนนี้ก็สายเกินกว่าจะไปพักแล้ว  จาก Summer (ฤดูร้อน) – 813 ถึง Alcools – (ออลคูลส์) บทกวีของกีโยม อาปอลีแยร์ – 841 ฉันเดินหาหนังสือไปทั่วสามชั้นของห้องสมุดเหมือนเกมล่าสมบัติ  เมื่อถึง 6 โมงเย็น นอกจากเท้าจะปวดเมื่อยไปหมดแล้ว ศีรษะก็ปวดด้วย  ฉันไม่เคยเหนื่อยขนาดนี้มาก่อน ขนาดช่วงสอบสมัยเรียนหนังสือก็ยังไม่เท่านี้  ตลอดวันนี้ต้องเจอคนราวยี่สิบคน แต่จำชื่อไม่ได้สักคน  ฉันต้องพูดภาษาอังกฤษทั้งวัน ตอบคำถามนับสิบ ตั้งแต่ จริงเหรอที่ว่ากันว่าคนฝรั่งเศสกินขากบ แล้วเขาทำอะไรกับตัวมัน  ผมอยากจะขอเข้าไปค้นข้อมูลในคลังเอกสารหน่อย  ห้องน้ำอยู่ที่ไหนคะ  ว่าอะไรนะสาวน้อย  พูดดังหน่อยสิ!  เมื่อถึงเวลาเลิกงาน ภาษาอังกฤษก็หนีฉันไปหมด เหมือนเวลาเปิดหนังสือแล้วเจอแต่หน้าเปล่าไม่ผิด

ฉันถือช่อดอกแดฟโฟดิลที่คอเริ่มตกแนบอก และก้าวออกสู่อากาศหนาวเหน็บยามค่ำ น้ำแข็งจับก้อนกรวดบนทางเดินทำให้ลื่น  เท้าที่พองปวดตุบๆ  รู้สึกว่าการเดินกลับบ้านยาวนานเหมือนสิบห้าปีแทนที่จะเป็นสิบห้านาที  ขณะที่เดินเขยกอยู่นั้นก็สังเกตเห็นว่าที่ถนนฝั่งตรงข้ามมีรถสีดำคันหนึ่งขับชะลอลงช้าๆ ใต้แสงสลัวจากเสาไฟ แล้วพ่อก็ลงจากรถมาเปิดประตูข้างผู้โดยสารให้

“โอ้ พ่อ แมซี ขอบคุณค่ะ”  ฉันโล่งอกที่ได้พูดฝรั่งเศสอีกครั้งพลางก้าวขึ้นรถ เป็นครั้งแรกตั้งแต่ตอนกินอาหารเช้าที่ฉันได้นั่ง

“หิวไหม”  พ่อยื่นกล่องขนมของออนอเร ร้านขนมชื่อดังมาให้ เมื่อเปิดออกมาก็ได้กลิ่นเนยหอมกรุ่นของฟีนานเซียร์  ฉันยกขึ้นกัดแล้วหลับตาลงเคี้ยวช้าๆ

“เป็นไงล่ะ”  พ่อถาม  “แค่วันแรกเท่านั้นก็เหนื่อยขนาดนี้แล้ว คงไม่ได้ปวดหัวอย่างที่เป็นประจำนะ”

“ไม่ค่ะพ่อ หนูสบายดี”

“ตอนอายุเท่าลูก” น้ำเสียงของพ่ออ่อนโยน  “พ่อกับแม่เพิ่งผ่านสงครามมา เราเสียเพื่อนและคนในครอบครัวหลายคน  ลูกเพิ่งอายุยี่สิบ เราอยากให้ลูกสนุกกับวัยสาว มีแฟน ไปเต้นรำ ไม่ใช่ไปลำบากลำบนกับการทำงานราวกับทาสในโรงงานหนังสือ”

“พ่อคะ ขอร้องล่ะ อย่าพูดเรื่องนี้…”  ตลอดชีวิตของฉันมีแต่รถถัง สนามเพลาะ แก๊สมัสตาร์ด และทหารแขนขาขาดจากเรื่องสงครามที่พ่อแม่เล่าให้ฟัง

“โอเค งั้นเรามาพูดเรื่องอื่นกัน  พ่อได้ข่าวมาว่าลูกต้องทำงานวันอาทิตย์ พ่อก็เลยเชิญหนุ่มมากินอาหารเย็นวันพุธนี้ คนนี้เห็นบอกว่าชอบอ่านหนังสือด้วยนะ!”

 

 

 

 

 

 

บทที่ 6

โอดีล

 

ปารีส, มีนาคม 1939

 

ทุกเช้าก่อนห้องสมุดเปิด ฉันจะแวะเวียนไปตามแผนกต่างๆ   วันจันทร์นี้ฉันมีนัดกับแผนกบัญชี มิสเว็ดด์ สมุห์บัญชีของห้องสมุดซึ่งเป็นที่รู้จักว่าเฉลียวฉลาดและมีฝีมือในการทำสโคนแสนอร่อย  ฉันเห็นดินสอสามแท่งเสียบอยู่ที่มวยผมสีน้ำตาลขณะที่เธอก้มหน้าง่วนอยู่กับสมุดบัญชี  หลังจากที่เธออธิบายแถวค่าใช้จ่าย ซึ่งรวมทุกอย่างตั้งแต่ค่าถ่านหิน ไม้ฟืน จนถึงหนังสือและกาวสำหรับซ่อมหนังสือแล้ว ฉันจึงถามว่าจะขออนุญาตสัมภาษณ์เธอหน่อยได้หรือไม่  ฉันมีไอเดียบางอย่างสำหรับจดหมายข่าวประจำเดือนซึ่งมิสรีเดอร์มอบหมายให้รับผิดชอบ  นอกจากรีวิวหนังสือและรายชื่อหนังสือที่นิยมยืมกันที่สุดแล้ว ฉันอยากมีคอลัมน์แนะนำให้รู้จักสมาชิกและเจ้าหน้าที่ห้องสมุด

“คุณชอบอ่านหนังสือประเภทไหนคะ”  ฉันถาม พร้อมสมุดบันทึกในมือพร้อมจด

“สมัยเรียนฉันชอบคณิตศาสตร์  สำหรับฉันตัวเลขดูมีเหตุผลมากกว่าคน หนังสือโปรดของฉันจึงมักเป็นหนังสือของนักปราชญ์กรีกโบราณอย่างพิธาโกรัสหรือเฮราคลิตุส  งานและไอเดียของพวกเขายังคงใช้ได้ในทุกวันนั้น”

“ฉันไม่เก่งเรื่องคนเหมือนกับบอริสหรือมิสรีเดอร์”  เธอเสียบดินสอแท่งที่ 4 กับมวยผม  “ยังไงฉันหวังว่างานของฉันคงมีประโยชน์เล็กๆ น้อยๆ กับที่นี่บ้าง  เป็นเวลากว่าสิบปี ฉันได้บันทึกเรื่องราวของผู้ที่บริจาคเงินให้กับห้องสมุด และเจ้าหน้าที่ซึ่งทำงานหามรุ่งหามค่ำ เพียงแต่ฉันจะบันทึกเรื่องราวของพวกเขาในเชิงตัวเลขและเป็นแนวตั้งแทนที่จะเป็นแนวนอน”

การสัมภาษณ์มิสเว็ดด์เหมือนการนั่งมองดอกกุหลาบที่ค่อยๆ เบ่งบาน เมื่อพูดถึงงานไฟในตัวเธอจะลุกโชนจนแก้มเป็นสีชมพูกลีบกุหลาบ  ฉันดีใจที่เลือกสัมภาษณ์เธอเป็นคนแรกและขอบคุณเธอที่ได้สละเวลา  “คนอ่านต้องชอบแน่ค่ะ ฉันเองก็อยากรู้จักกับเฮอราคลิตุสบ้างแล้ว”

ฉันยังสนุกกับการได้รู้จักกับเพื่อนร่วมงานมากขึ้นด้วย  ในวันอังคาร ฉันได้พูดคุยกับปีเตอร์ ผู้รับผิดชอบการจัดเก็บหนังสือซึ่งเป็นคนเดียวที่สูงพอจะเอื้อมถึงชั้นบนสุด  ปีเตอร์จะเรียงหนังสือบนรถเข็นตามหมายเลขก่อน ทำให้สามารถหยิบใส่ชั้นได้ครั้งละสิบเล่มขณะที่ฉันได้เพียงครั้งละสอง  เขามีรูปร่างล่ำสันเหมือนนักมวย แต่เมื่อใดที่ได้ยินมาดามฟร็อตแผดเสียงดังผ่านชั้นหนังสือ “ปีเตอร์จ๋า ปีเตอร์ที่รัก” เขาจะรีบเผ่นเข้าไปในห้องเก็บเสื้อโค้ตเพื่อหลบมาดามสมาชิกที่คลั่งไคล้เขา

วันพุธ ฉันเข้าไปในห้องหนังสือเด็กซึ่งมีชั้นหนังสือเตี้ยๆ เรียงไปตามผนังห้อง มีโต๊ะและเก้าอี้ตัวเล็กๆ วางเป็นกลุ่มหน้าเตาผิง  แม้จะไม่เคยเจอมูเรียล ฌูแบร์ บรรณารักษ์แผนกหนังสือเด็กแต่รู้สึกว่าฉันรู้จักเธอ เพราะลายเซ็นประณีตของเธอบนบัตรหนังสือแต่ละใบที่ฉันยืม  อาทิตย์ที่ผ่านมาเพียงอาทิตย์เดียว เธออ่านชนะฉันหลายเล่ม ตั้งแต่ Belinda (เบลินดา), The Interesting Narrative of the Life of Olaudah Equiano (เรื่องราวชีวิตที่น่าสนใจของโอลอดา อีเควียโน) และ My Antonia (แอนโธเนียของฉัน) จากหนังสือทั้งหมดที่เธออ่าน ฉันคิดว่าเธอคงเป็นหญิงสูงอายุ ผมขาวโพลน แต่กลับพบหญิงสาววัยเดียวกัน ดวงตาสีม่วงดอกไวโอเล็ตที่มองดูฉันอย่างพินิจพิจารณา  เธอเป็นคนร่างเล็ก แม้รวมเปียดำหนาที่ขมวดอยู่บนกระหม่อมแล้วก็ยังสูงไม่เกินห้าฟุต

“มาดมัวแซลฌูแบร์?”  ฉันถาม

เธอบอกให้ฉันเรียกเธอว่า ‘บิตซี’ หรือหนูจิ๋วเหมือนกับทุกคนหลังจากที่สมาชิกชาวเท็กซัสคนหนึ่งอุทานออกมาเมื่อเห็นตัวเล็กจิ๋วของเธอ บิตซีบอกว่าเธออยากรู้จักฉันตั้งแต่สังเกตเห็นชื่อฉันบนบัตรยืมหนังสือเล่มโปรดของเธอบ่อยๆ

“เราเป็นบุ๊คเมตกัน” เธอบอกด้วยน้ำเสียงหนักแน่นเหมือนกับพูดว่า ‘ท้องฟ้าเป็นสีฟ้า’ หรือ ‘ปารีสเป็นเมืองที่เยี่ยมที่สุดในโลก’”  ฉันไม่ค่อยเชื่อเรื่องเนื้อคู่เท่าไหร่ แต่บุ๊คเมต – คนสองคนที่ผูกพันกันด้วยความรักในหนังสือนี่พอเป็นไปได้

บิตซีเอ่ยถึง The Brothers Karamazov (พี่น้องคารามาซอฟ) ว่า “ฉันร้องไห้ตอนจบ” ด้วยน้ำเสียงสั่นเครือ  “ประการแรก ด้วยความดีใจที่ได้อ่าน  ประการที่สอง เพราะเรื่องราวที่ซาบซึ้งสะเทือนใจ  และสาม ฉันจะไม่ได้รู้สึกแบบความรู้สึกตอนค้นพบมันอีกแล้ว”

“ดอสโตเยฟสกีเป็นนักเขียนโปรดที่เสียชีวิตแล้วของฉัน”  ฉันบอก

“เหมือนกันเลย แล้วที่มีชีวิตล่ะ”

“โซรา นีล เฮิร์สตัน  ครั้งแรกที่ฉันยืม The Eyes Were Watching God (ดวงตาที่กำลังเฝ้ามองพระเจ้า) ฉันอ่านอย่างตะกละตะกราม อยากรู้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นต่อไป เจนีจะเลือกสามีผิดหรือเปล่า ทีเค้กจะดีสำหรับเจนีอย่างที่ฉันคิดไหม จากนั้นพอเหลืออีกแค่ไม่กี่หน้าก็เริ่มกังวลว่าโลกที่ฉันรักกำลังจะจบลงโดยที่ฉันยังไม่พร้อมจะบอกลา  ดังนั้นจึงพยายามอ่านให้ช้าที่สุดเพื่อจะได้ละเลียดกับทุกฉาก”

บิตซีพยักหน้าอย่างเข้าใจ  “ฉันก็เหมือนกัน พยายามอยู่กับแต่ละหน้าให้นานที่สุด”

“ฉันอ่านจบในสี่วัน แต่เก็บหนังสือไว้ถึงสองอาทิตย์ ไม่ยอมคืนห้องสมุดรอจนวันครบกำหนด ตอนเอาไปคืนฉันวางหนังสือลงบนเคาน์เตอร์แต่มือยังวางอยู่บนปก ไม่อยากจากมันไป จนกระทั่งบอริสต้องไปหาหนังสือของเฮิร์สตันให้ฉันอีกสามเล่ม”

“ฉันสวาปามหนังสือพวกนั้นราวกับเค้กช็อกโกแล็ตหรือความรักเลยล่ะ แล้วก็รักตัวละครจริงจังยังกับว่าพวกเขามีตัวตนจริงด้วย  ฉันรู้สึกว่าฉันรู้จักกับเจนี..แบบว่าวันหนึ่งเธออาจเดินเข้ามาในห้องสมุดและเชิญฉันนั่งดื่มกาแฟด้วย”

“ฉันก็รู้สึกแบบนี้กับตัวละครโปรดของฉันเหมือนกัน”  บิตซีว่า

คุณแม่คนหนึ่งเดินเข้ามา  “ลูกชายฉันอยากได้สองเล่มนี้ค่ะ”  เธอชูหนังสือนิทานขึ้น  “แต่ดูสิ..มีรอยเยอะแยะ”

“ค่ะ เล่มนี้คนชอบกันมาก”  บิตซีตอบ  “แต่หนังสือใหม่เราก็มีนะคะ..ที่ชั้น ‘หนังสือล่าสุด’ ค่ะ”

บิตซีทำปากบอกว่า “ขอกลับไปทำงานก่อนนะ” แล้วก็นำสองแม่ลูกไปดูหนังสือที่จัดแสดงไว้ที่ชั้น  ฉันเหลือบมองเข้าไปในห้องหนังสืออ้างอิง หวังว่าจะเห็นพอล แต่เขาไม่อยู่แล้ว

ด้วยความผิดหวัง ฉันเดินกลับไปที่โต๊ะทำงานซึ่งสมาชิกคนหนึ่งกำลังยืนเคาะเท้ารอยืมนิตยสารฮาร์เปอร์’ส บาซาร์อยู่  “ไปไหนมาเนี่ย”  มาดามซิมงดุ

เมื่อฉันส่งนิตยสารเล่มล่าสุดซึ่งยังอยู่ในห่อกระดาษสีน้ำตาลให้ แกจึงอ่อนลง และบอกว่าที่บ้านแก แกได้อ่านคนสุดท้ายเสมอ  ฟันปลอมของแกสั่นกึกๆ ขณะที่บอกว่าทุกอย่างที่แกมีล้วนเป็นของตกทอดจากคนอื่นทั้งนั้น ไม่ว่าเสื้อขนมิงค์ขนฟีบแบนจากป้าที่เสียชีวิตไปแล้ว  หรือฟันปลอมซึ่งเคยเป็นของแม่สามี  แต่ในห้องสมุดแห่งนี้ มาดามซิมงเป็นคนแรกที่ได้ชื่นชมกับแฟชั่นจากนิตยสารคนแรก แม้จะไม่มีปัญญาซื้อ  “หรือใส่ได้ก็ตาม”  แกบ่น มืออวบอูมลูบไปตามร่างอ้วนท้วน ก่อนจะนั่งลงข้างศาสตราจารย์โคเฮน

มาดามซิมงนั่งมองบอริส แล้วก็พูดขึ้นว่า “คนบอกว่า ครอบครัวแกสูญเสียทุกสิ่งทุกอย่างตอนปฏิวัติรัสเซีย แกต้องมาเริ่มต้นใหม่ในฝรั่งเศสในสภาพยาจกไม่มีแม้แต่สตางค์แดงเดียว”

“ไม่ว่าจะมีสภาพยังไง บอริสก็คือเจ้าชายแห่งมนุษย์”  ศาสตราจารย์โคเฮนว่า

“เมียเขาเป็นเจ้าหญิงนะ พูดให้ถูกคือเป็นอดีตเจ้าหญิง แต่ตอนนี้ทำงานเป็นแคชเชียร์  เรียกว่าชีวิตตกต่ำอย่างไม่น่าเชื่อ!”

“พูดโดยคนที่ไม่เคยทำมาหาเลี้ยงตัวเองเชียวนะนี่”

คลารา เดอ ฌองบรุนเดินผ่านมาพร้อมกระดาษตั้งสูง  “พูดถึงขุนนาง ขุนนางก็มา”  มาดามซิมงหัวเราะคิก  “เรายังมีเคาน์เตสจากโอไฮโอด้วยนะ”

“วันนี้คุณมีผึ้งในหมวกเบเรต์หรือไง ถึงได้ต่อยไม่ยั้ง  คลาราเป็นกรรมการผู้ดูแลผลประโยชน์ที่มีความสามารถในการหาทุนมากนะ  พวกเราคงไม่ได้มานั่งกันตรงนี้ถ้าไม่มีเธอ  เห็นคุณชอบแฟชั่นเหลือเกิน ฉันเลยอยากจะบอกว่า การเที่ยวจิกกัดแบบนี้ไม่ได้ทำให้ใครดูดีหรอกนะคะ”

 

 

 

 

 

 

บทที่ 7

มาร์กาเร็ต

 

ปารีส, มีนาคม 1939

 

มาร์กาเร็ตตบสร้อยมุกที่คอเบาๆ ด้วยความประหม่าขณะที่ยืนเก้ๆ กังๆ อยู่หน้าธรณีประตูห้องสมุดอเมริกาที่สงบเงียบราวกับมหาวิหารจนเธอไม่แน่ใจว่าควรจะก้าวเข้าไปหรือไม่  มาร์กาเร็ตไม่ใช่ชาวอเมริกันอย่างแน่นอนและไม่สนใจหนังสือด้วย  ทว่าหลังจากอยู่ปารีสมาสี่เดือน เธอโหยหาภาษาอังกฤษทุกรูปแบบ  ภาษาฝรั่งเศสที่มีเสียงขึ้นจมูกเหมือนเมือกเหนียวที่เธอต้องลุยผ่านทุกวัน ไม่ว่าตามร้านค้า ร้านทำผม หรือร้านขนมปัง ไม่มีใครพูดภาษาอังกฤษได้เลย สุดท้ายเธอต้องใช้ภาษามือโดยชี้ไปที่ครัวซองต์แล้วยกนิ้วขึ้นเพื่อบอกว่าครัวซองต์หนึ่งชิ้น หรือพยักหน้าเพื่อบอกว่าเข้าใจ และยักไหล่ในยามที่ไม่เข้าใจ

ที่บ้าน ลอเรนซ์ สามีของเธอเป็นคนพูดเสียส่วนใหญ่  มีพี่เลี้ยงคอยดูแลคริสตินา และมีเจมสันดูแลบ้าน ซึ่งเขาทำได้อย่างดีเยี่ยมเช่นเดียวกับสมัยอยู่ลอนดอน  ไม่มีใครต้องการเธอ และวันๆ เธอแทบจะไม่ได้เปิดปากพูดกับใคร

ตอนแรกที่ย้ายมา มาร์กาเร็ตคิดว่าเธอคงจะต้องรักปารีส ดินแดนแห่งแฟชั่นโอกูตูร์ ชุดนอนสุดเซ็กซี่ และน้ำหอมสารพัด  แต่การช็อปปิ้งคนเดียวไม่ได้สนุกเลย เวลาลองเสื้อก็ไม่มีเพื่อนคอยชมรูปร่างของเธอ แต่เหนืออื่นใดคือ ความเห็นของแม่ อย่าง..สีของชุดราตรีขับผิวเธอหรือไม่  เธอควรพูดคุยกับลอเรนซ์แบบเปิดอกหรือปล่อยเขาไป  สิ่งที่ทำให้มาร์กาเร็ตประหลาดใจที่สุดเกี่ยวกับปารีสไม่ใช่ชุดสวยของลองแวง หรือหมวกใบเก๋ที่พวกผู้หญิงสวมใส่กัน แต่คือการตระหนักว่าเธอคิดถึงมารดาขนาดไหน

มาร์กาเร็ตไม่เข้าใจเงินฟรังค์ที่เธอไม่คุ้นเคยและมักจะโดนพนักงานโกง!  เมื่อซื้อถุงน่อง พนักงานสาวพวกนี้จะพูดกับเธอด้วยภาษาชวนปวดหัวว่า ราคาที่ติดไว้คือ 75 ฟรังค์ต่อข้าง ไม่ใช่ต่อคู่ แต่ผู้หญิงที่ยืนต่อคิวข้างหลังซึ่งเป็นชาวฝรั่งเศสซื้อถุงน่องคู่เดียวกันกับเธอในราคาครึ่งเดียวของที่เธอจ่าย  มาร์กาเร็ตไม่สามารถเถียงกับพวกเธอ ได้แต่กระทืบเท้าและเดินออกไปซึ่งทำให้พนักงานพวกนั้นพากันหัวเราะคิกคัก  เรียกว่าตลกของพวกเขามีค่างวดที่เธอต้องจ่ายแพงเหลือเกิน

ในที่สุดมาร์กาเร็ตจึงเลิกออกไปข้างนอก เลิกพยายาม และได้แต่เดินไปเดินมาในอพาร์ตเมนต์หรือนอนขดตัวร้องไห้ในชุดราตรีแสนสวย แม้การไม่มีความสุขในเมืองที่อัศจรรย์ที่สุดในโลกนี้จะฟังดูน่าขันก็ตาม  เธอเคยคุยโม้กับเพื่อนๆ ว่ายังไงนะ ..ฉันจะได้ไปอยู่ในเมืองหลวงที่โรแมนติกที่สุดในโลก!  โอ ลา ลา!  หนุ่มฝรั่งเศสจะเดินตามฉันเป็นพรวน! โอ ลา ลา! แชมเปญ! ช็อคโกแล็ต!  พวกเธอต้องมาเยี่ยมฉันนะ!  ความจริงช่างน่าอายเหลือเกิน เธอคงตายก่อนจะได้เจอเพื่อนๆ เป็นแน่   พวกเขาไม่เคยโทรศัพท์หรือเขียนจดหมายถึงเธอเลย  หลังจากที่ย้ายมาจากลอนดอนก็ดูเหมือนว่าเธอได้หายวับไปจากโลกของพวกเขา

เช้านี้ ภรรยาผู้มีเมตตาแต่ติดจะเชยไปนิดของท่านกงสุล แวะมาเยี่ยม  เมื่อเจมสันมาบอก เธอรีบแล่นไปส่องกระจก..แล้วก็เห็นดวงตาแดงก่ำ ผมลีบแบนที่จำไม่ได้ว่าสระครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่  มาร์กาเร็ตรู้สึกอับอายกับสภาพที่น่าสมเพทของตัวเองในตอนนี้ และคิดว่าน่าจะบอกบัตเลอร์ของเธอให้เรียนมิสซิสเดวีส์ว่าเธอไม่สะดวกที่จะพบ แต่อีกใจก็อยากมีเพื่อนใจจะขาด และนี่เป็นแขกคนแรกที่มาเยือนเสียด้วย  คิดแล้วเธอจึงลุกขึ้นเปลี่ยนเสื้อคลุมกระดำกระด่างที่ใส่อยู่บ้านเป็นชุดกระโปรงลายดอกไอวีสวยงาม  ภรรยาของท่านกงสุลเห็นเธอเพียงแวบเดียวก็ยืนกรานว่าเธอต้องไปเยี่ยมห้องสมุดอเมริกาบ่ายวันนี้เลย ดังนั้นเธอจึงมายืนอยู่ที่นี่

ห้องสมุดแห่งนี้มีความเป็นมิตรอย่างที่เธอไม่เคยพบมาก่อน พวกผู้หญิงไม่ถามซอกแซก เช่น “สามีคุณทำอะไร” แค่อยากรู้ว่า “คุณกำลังอ่านอะไรอยู่”  มาร์กาเร็ตถอนหายใจ กระนั้นเธอก็ไม่ได้มีส่วนร่วมในสิ่งที่พวกเขาพูดคุยกัน

“ยินดีต้อนรับค่ะ”

แม้บรรณารักษ์จะแต่งตัวค่อนข้างเชย แต่ผมที่รวบไว้ด้วยโบว์สีดำเผยให้เห็นใบหน้าสะสวย ดวงตาเป็นประกายเหมือนเพชรที่สามีคนที่สองของมาร์จอรี ซิมป์สันมอบให้หล่อนเป็นของขวัญครบรอบแต่งงานสามปี  เดี๋ยวนี้ลอเรนซ์ไม่ได้ให้เครื่องเพชรเป็นของขวัญเธออีกแล้ว

“หาอะไรอยู่คะ มีอะไรให้ช่วยไหมคะ”

มาร์กาเร็ตกัดริมฝีปากบนอยากจะบอกได้ใจจะขาดว่าเธอมองหาอะไรอยู่ แล้วก็พูดออกไปว่า “มีหนังสืออะไรสำหรับลูกสาววัยสี่ขวบของฉันมั้ยคะ”

บรรณารักษ์เอียงศีรษะและถามว่า “Bella the Goat (แพะน้อยเบลลา) ดีมั้ยคะ”

“คุณคงไม่รู้ว่าฉันโล่งใจแค่ไหนที่ได้พบที่ที่คนพูดภาษาอังกฤษได้ ฉันรู้สึกแปลกที่แปลกทางมากเลยค่ะในปารีส”  แล้วมาร์กาเร็ตก็เงียบไป รู้สึกว่าตนพูดอะไรออกมาก็ไม่รู้ ดูเหมือนทุกอย่างที่เธอพูดจะผิดไปหมด  “แน่นอนค่ะ ฉันรู้ว่าที่นี่คือฝรั่งเศส ฉันเองที่เป็นชาวต่างชาติ…”

“ที่นี่เหมาะกับคุณแน่ค่ะ”  บรรณารักษ์ปลอบ  “เรามีสมาชิกหลายคนจากอังกฤษและแคนาดา”

“ดีเลยค่ะ  ไม่ทราบว่ามีหนังสืออะไรแนะนำฉันมั้ยคะ”

“ของโดโรธี วิปเพิลดีมั้ยคะ The Priory (เดอะไพรออรี) เป็นเล่มโปรดเล่มหนึ่งของฉันเลยค่ะ”

ความจริงแล้วมาร์กาเร็ตหมายถึงนิตยสารมากกว่า หนังสือเล่มสุดท้ายที่เธออ่านคือนิยายที่น่าเบื่อของจอร์จ อีเลียต นักเขียนสตรีสมัยวิคตอเรียตอนเรียนหนังสือในโรงเรียนการเรือน”

“หรือ Miss Pettigrew Lives for a day (มิสเพ็ตติกริวมีชีวิตอยู่เพื่อวันนี้) หนังสือซินเดอเรลลาสำหรับผู้ใหญ่”

มาร์กาเร็ตคิดว่าเธอน่าจะรับนิยายโรแมนติกชวนฝันแบบนี้ได้มากกว่า

“ถ้าคุณมีปัญหาเกี่ยวกับภาษาฝรั่งเศส เรามีหนังสือไวยากรณ์ดีๆ หลายเล่มเลยค่ะ อย่างเช่น…”

มาร์กาเร็ตซาบซึ้งใจมากกับความใส่ใจที่ได้รับ เวลามีงานเลี้ยงที่สถานทูต คนที่พูดคุยกับเธอมักจะมองเธอด้วยตาเดียว อีกตากวาดมองไปทั่วห้อง เมื่อเห็นใครที่สำคัญกว่าก็จะผละไปดื้อๆ ทั้งที่ยังคุยกันค้าง

“หรือถ้าไม่ชอบ เรามีนิตยสารโว้คด้วยนะคะ”

เมื่อเห็นสีหน้าที่ดูผิดหวังของบรรณารักษ์ มาร์กาเร็ตจึงบอกว่า “ขอหนังสือดีกว่าค่ะ”

บรรณารักษ์ผู้กระตือรือร้นหน้าบานขึ้นมาทันที “งั้นไปหยิบกันค่ะ อ้อ ฉันชื่อโอดีลค่ะ”

“ฉันมาร์กาเร็ตค่ะ”

ทว่าแทนที่จะเดินไปที่ชั้นหนังสือ โอดีลเดินขึ้นบันได มาร์กาเร็ตเดินตาม เมื่อผ่านประตูที่มีป้าย “เฉพาะเจ้าหน้าที่” เธอจึงถามว่า “จะไปไหนกันคะ”

“เดี๋ยวก็รู้ค่ะ”

ในห้องเล็กๆ ของเจ้าหน้าที่ โอดีลนำถ้วยชาที่ไม่เข้าชุดกันออกมาสองชุด และสโคนเปล่าๆ หนึ่งจาน ขณะที่เธอยกกาขึ้นตั้งบนเตาไฟฟ้า มาร์กาเร็ตไร้นิ้วไปบนผิวหน้าขรุขระของสโคน มันเหมือนกับสโคนที่แม่ทำ แม้ปารีสจะเต็มไปด้วยอาหารโอชะ และขนมอบอร่อยมากมาย แต่มาร์กาเร็ตก็คิดถึงอาหารบ้านๆ ที่คุ้นเคยอย่างมาก

โอดีลนั่งลงและทำท่าบอกให้มาร์กาเร็ตนั่งลงบนเก้าอี้ข้างเธอ  “รากงต์ แปลว่า ‘เล่ามา’ เล่ามาเลยค่ะ”

เป็นครั้งแรกนับแต่มาถึงปารีสที่มาร์กาเร็ตรู้สึกมีความสุข รู้สึกเหมือนอยู่บ้าน

 

 

 

 

บทที่ 8

โอดีล

 

ปารีส, เมษายน 1939

 

เลอเบลอ  ช่วงเวลาที่วิเศษที่สุดซึ่งคั่นระหว่างกลางวันกับกลางคืนมาถึงแล้ว  ความสงบถักทอลงคลุมห้องสมุดหลังจากที่สมาชิกพากันยืมหนังสือและกลับบ้านกันหมดแล้ว ฉันชอบเวลานี้ที่สุด รู้สึกเหมือนกับว่าทั้งห้องสมุดเป็นของฉันคนเดียว

ในสมุดบันทึกปกหนังเล่มหนา ฉันช่วยบอริสนับจำนวนสมาชิกที่มาใช้บริการวันนี้ (287) จำนวนหนังสือที่ถูกยืมออกไป (936) และเหตุการณ์ในห้องสมุด (มีหญิงมีครรภ์เป็นลมอีกคน ขณะที่อ่านหนังสือว่าที่คุณแม่ Prospective Mother (ว่าที่คุณแม่) หน้า43)

“เย็นมากแล้ว เธอกลับก่อนก็ได้นะ”  บอริสว่า

“ฉันอยากอยู่ค่ะ”

บอริสผายมือไปยังห้องอ่านหนังสือที่ว่างเปล่า มือสวยแข็งแรงของเขาเต็มไปด้วยรอยกระดาษบาด  “สวรรค์ จริงไหม”  แล้วระบำปลายเท้าในยามเย็นของเราก็เริ่มขึ้น ฉันเพิ่งฝึกท่าเต้นที่ออกแบบไว้อย่างดีได้คล่องแคล่วเมื่อเดือนก่อน…บอริสเดินดูจนมั่นว่าหน้าต่างทุกบานล็อกเรียบร้อยและม่านรูดปิด  ฉันหรี่ไฟเพื่อให้อาจารย์ทั้งหลายที่ยังง่วนอยู่ในแผนกหนังสืออ้างอิงรู้ว่าห้องสมุดกำลังจะปิด  แม้พวกเขาจะยังมีปัญหาต้องถก งานต้องมอบหมาย แต่ทุกอย่างต้องรอจนถึงพรุ่งนี้  ความเงียบเป็นเสมือนรางวัลหลังจากต้องพูดตอบคำถามทั้งวัน ฉันสงสัยว่าอาจถูกของมาดามซิมงที่ว่าบอริสเป็นขุนนางเก่า แต่ไม่แน่ใจว่าเขาจะเชื่อใจฉันพอที่เล่าถึงชีวิตของเขาให้ฉันฟังหรือไม่

วันนี้เป็นเวรของฉันในการไล่สมาชิกออกจากห้องสมุด ดังนั้นจึงเริ่มทำหน้าที่ด้วยการเดินไปทั่วห้องสมุด  ขณะที่เดินไปตามแถวชั้นหนังสือประเภทสารคดี ฉันได้เห็นหนังสือที่ไม่เคยสังเกตมาก่อน  เช่น เย็นนี้ฉันเจอหนังสือ How to Boil Water in a Paperbag (วิธีต้มน้ำในถุงกระดาษ)  เมื่อมองเข้าไปในห้องหนังสืออ้างอิง ฉันก็พบสิ่งที่ดีที่สุด..คือพอล ซึ่งกำลังนั่งอ่านหนังสือไวยากรณ์ภาษาอังกฤษ

ฉันพยายามสูดกลิ่นของเขาเข้าปอดขณะที่เขาจูบแก้มสองข้างทักทาย เนื้อตัวเขามีกลิ่นบุหรี่และกลิ่นควันซึ่งคล้ายคลึงกับลัพซ็อง ซูฌง – ชาโปรดของฉัน  ฉันคิดว่าควรจะถอยออก แต่มีหนังสือซึ่งเป็นเสมือนพี่เลี้ยงที่รู้เห็นเป็นใจบังอยู่

“ถึงเวลาปิดแล้วหรือครับ”  เขาถาม  “ขอโทษที่รั้งคุณไว้”

“ไม่เป็นไรค่ะ”  ..รั้งสิ รั้งฉันไว้เป็นของคุณคนเดียวเลย

“ผมมาหลายครั้งแล้ว…”

“เหรอคะ”

“แต่คุณกำลังวุ่นกับสมาชิก”

เรายืนห่างกันเพียงไม่กี่เซนติเมตร แต่เหมือนห่างไกลกันเหลือเกิน และฉันขยับเข้าไปใกล้ขึ้นจนปากของเขาสัมผัสกับปากฉัน และฉันปล่อยให้นิ้วของฉันสัมผัสแก้มเขาเบาๆ ตามใจชอบ  เมื่อวานนี้ถ้าใครบอกว่าฉันกับพอลจะจูบกันหลังชั้นหนังสือ ฉันคงหาว่าคนที่พูดคงไปดมกาวมาถึงได้พูดจาเพ้อเจ้อ  ทว่าการพุ่งเข้าหากันอย่างจังแต่อ่อนโยนนี้รู้สึกดีจนฉันไม่คิดว่าเป็นเรื่องผิดด้วยซ้ำ

ฉันเคยอ่านถึงความรู้สึกอันร้อนแรงระหว่างแอนนากับวรอนสกี, เจนกับมิสเตอร์โรเชสเตอร์  และพอจะเข้าใจถึงร่างที่สั่นเทิ้มขึ้นมาหรืออย่างน้อยก็คิดว่าเข้าใจ  ทว่าพอเอาเข้าจริงก็พบว่าไม่มีหนังสือเล่มใดที่สามารถบรรยายความรู้สึกของจูบนี้ได้เลย

เสียงรองเท้าส้นสูงกระทบพื้นปาร์เก้ทำให้พอลกับฉันรีบผละจากกัน  แม้เนื้อตัวของเราแทบจะไม่ได้สัมผัสกันเลย แต่ฉันรู้สึกว่าทุกส่วน ไม่ว่าผิว เลือด หรือกระดูกยังคงรู้สึกถึงเขาอยู่เลย

“อยู่นี่เอง”  มิสรีเดอร์มองฉันแล้วก็พอล

“ขอบคุณครับ เออ..มาดมัวแซลซูเฌ”  เขาพูด  “ผมรู้แล้วว่าจะหาข้อมูลเกี่ยวกับ ..เออ.. past participle tense ได้ที่ไหน”  เขายกหนังสือไวยากรณ์ภาษาอังกฤษขึ้นแล้วก็ผลุนผลันออกจากห้อง

ริมฝีปากของผู้อำนวยการสั่นระริกเหมือนจะยิ้ม  “มิสเว็ดด์รอเธออยู่แน่ะ”

“มิสเว็ดด์?”

“วันนี้เงินเดือนออกจ้ะ”

จริงสิ! วันเงินเดือนออก ลืมสนิทเลย

“เธอจะทำอะไรกับเงินเดือนเดือนแรกดีล่ะ”

“ทำอะไร?”  หัวฉันหมุนติ้ว

“แน่นอน เธอต้องเก็บเงินส่วนใหญ่ไว้  การมีเงินออมไว้ใช้ยามจำเป็นเป็นสิ่งสำคัญ แต่การฉลองโอกาสพิเศษก็สำคัญพอกัน บางทีเธออาจซื้อของขวัญขอบคุณให้กับคนที่มีพระคุณคอยช่วยเหลือเธอ”

“เป็นความคิดที่ดีมากเลยค่ะ”  ฉันหวังว่าจะน่าจะคิดได้เอง “ตอนที่คุณได้เงินเดือนแรก คุณให้ใครบ้างคะ”

“ให้แม่ แล้วก็เพื่อนรักคนหนึ่ง ฉันให้หนังสือทั้งสองเป็นของขวัญ” เธอบอก  “เอาล่ะ อย่าให้มิสเว็ดด์ต้องรอนานเลย”

ฉันเดินไปหาสมุห์บัญชีผู้ร่าเริงที่โต๊ะ  คืนนี้มีดินสอสองแท่งเท่านั้นที่มวยผมของเธอ  “ถูกของคุณเรื่องนักปรัชญากรีกเฮอราคลิตุส  ฉันชอบเรื่องที่เขาบอกว่า ‘ไม่มีใครก้าวลงบนแม่น้ำเดิมสองครั้ง’”

“จ้ะ สิ่งเดียวที่แน่นอนคือการเปลี่ยนแปลง”  มิสเว็ดด์เห็นด้วย

เธอนับเงินที่จะจ่ายฉัน  แต่ละฟรังค์คือชัยชนะของฉันเมื่อตอบคำถามได้  อับอายเมื่อไม่แน่ใจ ตลอดเวลาที่พูดภาษาต่างประเทศ ค่ำคืนที่นอนอ่านหนังสือเพื่อจะแนะนำสมาชิกได้  ฉันรู้ว่าฉันรักงานนี้  แต่ก็อดประหลาดใจกับความท้าทายอย่างที่ฉันคิดไม่ถึงไม่ได้

ฉันเก็บเงินใส่กระเป๋า  นี่คือเหตุผลที่แท้จริงที่ฉันอยากทำงานนี้ – เงินเท่ากับความมั่นคง  ฉันจะไม่มีวันเป็นผู้หญิงที่โดดเดี่ยวสิ้นไร้ไม้ตอกเหมือนน้าคาโรลีนเด็ดขาด

 

ฉันนำเงินเดือนที่ได้ไปฝากธนาคารในบ่ายวันรุ่งขึ้น เก็บไว้กับตัวเพียงไม่กี่ฟรังค์สำหรับใช้จ่าย  จากนั้นก็ไปที่สถานีรถไฟและซื้อตั๋วไปฟองแตนเบลอสองใบเป็นของขวัญขอบคุณเรมีที่เป็นกำลังใจให้ฉันตลอดมา  สิ่งที่เรมีชอบมากกว่าดนตรีและหนังสือคือการเดินป่า  ฉันคิดว่าจะให้ตั๋วรถไฟเขาตอนอาหารเย็น แต่เขากินอาหารแค่ไม่กี่คำแล้วก็ขอตัวจากโต๊ะ

“เดี๋ยวนี้เรมีแทบไม่กินอะไรเลย”  แม่พึมพำ  “หรือว่าเบื่อฝีมือฉัน”

พ่อกุมมืออวบอูมของแม่  “อาหารอร่อยมากจ้ะ”

“เดี๋ยวนี้คุณก็ชอบออกไปหากินนอกบ้านเหมือนกัน”  แม่พูดเสียงเข้ม

“ไม่เอาน่าออเทนซ์”  พ่อปลอบ

“โอดีลไปดูเรมีหน่อยสิ”  แม่บอกฉัน

เขานั่งอยู่ที่โต๊ะเขียนหนังสือ มีกระดาษแผ่อยู่ข้างหน้า  ฉันยื่นตั๋วรถไฟให้เขาและคิดว่าเขาจะชวนฉันไปทันที  แต่เขาแค่จูบแก้มฉันอย่างใจลอย  เรมีเป็นแบบนี้บ่อยขึ้นเรื่อยๆ  แม้จะนั่งอยู่กับเรา แต่ใจไม่ได้อยู่กับเรา  ฉันคิดถึงเรมีคนเดิม เดี๋ยวนี้เขาไม่พูดอะไรเลย แล้วก็ไม่ได้เขียนบทความอะไรทั้งนั้นด้วย

“วันนี้ไปเรียนหรือเปล่า”

“เรียนไปก็ไม่มีประโยชน์  เดี๋ยวนี้ไม่มีใครให้ความเคารพกับกฎหมายอีกแล้ว  เยอรมันบุกยึดออสเตรีย ทหารญี่ปุ่นเพ่นพ่านทั่วจีน  โลกเราบ้าไปแล้ว ไม่มีใครสนใจอะไรทั้งสิ้น

ในแง่หนึ่งก็ถูกของเขา แต่สำหรับฉันการทะเลาะวิวาทระหว่างสมาชิกที่ห้องสมุดดูจริงจังกว่าความขัดแย้งที่เกิดขึ้นไกลตัว  จำได้ว่าครั้งล่าสุดที่ฉันเถียงกับเรมี ฉันหนีบลงตรงกลางของกระดาษชิ้นหนึ่งแล้วถือไว้ที่คอ  “นี่คือมิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์กับหูกระต่ายลายผักชี” แล้วก็เลื่อนกระดาษขึ้นมาที่ปาก  “และนี่คือเมอซิเออร์เดอแนเซียกับหนวดสิงโตทะเลปุกปุย”

หูกระต่าย: “การจัดหาอาวุธเพิ่มคือคำตอบ! เราต้องเตรียมพร้อมรับมือกับสงคราม”

หนวด:  “เราต้องการสันติภาพ ไม่ใช่ปืนเพิ่ม”

หูกระต่าย:  “ตานกกระจอกเทศ!  เลิกเอาหัวมุดดินได้แล้ว”

หนวด:  “นกกระจอกเทศก็ยังดีกว่าเป็นลางี่เง่า”

หูกระต่าย:  ไม่รู้ว่าคุณจะบ่นอะไรนักหนากับสงคราม  สิ่งเดียวที่ไม่เปลี่ยนแปลงก็คือทรงผมดูไม่จืดของคุณ”

เรมีหัวเราะ

“ถ้าเธอคิดว่านี่ตลกแล้ว ต้องมาดูการแสดงสดที่ห้องสมุดเสียก่อน”

“ฉันต้องรีบส่งบทความนี้ ไม่มีเวลาหรอก”

“มาเถอะน่า”  ฉันตื๊อ  “เธอจะได้รู้ว่ามีคนที่แคร์เรื่องนี้เหมือนกัน”

 

วันพฤหัสมีชั่วโมงเล่านิทานซึ่งเป็นกิจกรรมที่ฉันโปรดปรานที่สุดของสัปดาห์  ฉันชอบนั่งดูเด็กๆ นั่งฟังนิทานอย่างตั้งอกตั้งใจ อย่างที่ฉันเคยเป็นกับน้าคาโร  ระหว่างที่เดินไปยังห้องเด็ก ฉันมองเข้าไปในแผนกหนังสืออ้างอิง หวังว่าจะเห็นพอล แต่เขาไม่อยู่ที่นั่น  The Death of the Heart (ความตายของหัวใจ) – 823  ฉันบอกตัวเองว่าเขาคงมาห้องสมุดทุกวันไม่ได้  แล้วก็ยกมือขึ้นแตะริมฝีปากเมื่อคิดถึงจูบของเรา  เอาเถอะ เดี๋ยวเขาก็มาเอง

ในห้องเด็ก ฉันเดินไปยังเตาผิงที่เด็กและบรรดาแม่ๆ นั่งกันอยู่  ส่วนใหญ่ทุกคนนั่งคุยกัน มีเพียงคนเดียวที่ยืนแยกออกมา

“สวัสดีค่ะ”  เธอทักฉัน มือจับสร้อยคอมุก  “ดีใจที่พบคุณอีก”

ผู้หญิงอังกฤษที่เหงาหงอยนั่นเอง  มาร์โก?  ไม่สิ  มาร์กาเร็ต

“The Priory (เดอะไพรออรี) ดีมากเลยค่ะ” เธอพูดต่อ  “ฉันชอบมาก และได้ยืมหนังสือของมิสซิสวิปเปิลเพิ่มอีกสามเล่ม  เมื่อก่อนฉันไม่ใช่นักอ่านเลยค่ะ แต่ตอนนี้ฉันตั้งใจว่าจะอ่านหนังสือกับลูกสาวทุกวัน”

“คนไหนลูกสาวคุณคะ”  ฉันถาม

มาร์กาเร็ตชี้ไปที่เด็กหญิงผมทองที่นั่งกับเอแลน ลูกสาวตัวน้อยของบอริส  ทั้งสองคุยกันอย่างตื่นเต้นขณะที่รอบิตซีซึ่งกำลังจะเริ่มเล่าในวินาทีใดวินาทีหนึ่ง  ฉันหรี่ตามองนาฬิกาเหนือประตู แล้วก็แปลกใจที่เห็นเรมีเดินลัดเลาะหลบเด็กๆ มายืนข้างฉัน

“ดีใจจังที่เธอมาได้”  ฉันบอก

“จะพลาดได้ไงล่ะ หลังจากดูละครเดี่ยวของเธอแล้ว  ความจริงฉันอยากใช้เวลากับเธอในสถานที่โปรดของเธอมากกว่านี้นะ  แต่เราต่างยุ่งกันทั้งคู่…”

“เอาเถอะ ยังไงตอนนี้เธอมาแล้ว นั่นแหละที่สำคัญ”

บิตซีซึ่งนั่งอยู่บนม้ากลมพลิกหน้าหนังสือแล้วกระแอม  ทั้งห้องตกอยู่ในความเงียบ  เด็กยี่สิบคนขยับเข้าไปใกล้เธอยิ่งขึ้น  บิตซีทำเสียงทุ้มลึกกว่าปกติขณะที่อ่าน Miss Maisy (มิสเมซี)  สายตาที่มองดูเด็กๆ เหมือนมีมนตร์สะกด ถึงขนาดว่าเด็กชายคนหนึ่งเอื้อมมือมาจับชายกระโปรงที่ไหวไปมาเหนือรองเท้าส้นเตี้ยโดยไม่รู้ตัว

เมื่อเหลือบมองไปที่เรมี ฉันก็รู้ว่าบิตซีมีแฟนนิทานอีกคนแล้ว  สายตาของเขามองเธอไม่ละ  เขาตบมือดังลั่นเมื่อเธออ่านจบ และเด็กๆ พากันตบตาม

“นั่นน่ะเหรอ ‘บุ๊คเมต’ ของเธอ”  เรมีว่า  “แล้วเขาอ่านหนังสือเยอะเหมือนเธอหรือเปล่า”

“น่าจะเยอะกว่าอีกนะ”

“มีพรสวรรค์ดีนะ”  เขาว่า

“บิตซีทำให้ตัวละครมีชีวิตขึ้นมาได้”

“ไม่ใช่แค่นั้น แต่เขากลายเป็นตัวละครเองเลยแหละ”  เรมีว่า แล้วก็เดินเข้าไปหาบิตซี

ฉันเดินตามเขาไป

“วู เส็ต มักนิฟีค  คุณยอดมาก”  เขาชม

“แมร์ซี ขอบคุณค่ะ”  บิตซีพึมพำ แล้วหลุบตามองพื้น

ฉันกระตุกแขนเสื้อเรมี ด้วยอยากจะพาเขาไปรู้จักกับมิสเตอร์ไพรซ์-โจนส์และเมอซิเออร์เดอแนเซีย  แต่เขาไม่รับรู้อะไรทั้งสิ้น

“คุณคงเหนื่อยมาก”  เรมีว่า  “ไปดื่มน้ำมะนาวคั้นกันมั้ยครับ”

เป็นครั้งแรกที่ฉันเห็นเขาสนใจผู้หญิง  ฉันเคยมีเพื่อนร่วมชั้นหกคนที่มาผูกมิตรกับฉันเพื่อจะได้รู้จักกับพอล  แต่ทุกครั้งที่ฉันแนะนำพวกเธอกับเรมี เขาจะสุภาพ รับฟัง แต่ไม่เคยชวนคุย

ฉันหวังว่าบิตซีจะรับคำชวนของเขา  คงจะไม่เป็นไรถ้าเธอจะกลับบ้านก่อนเวลาสักวัน

บิตซีวางมือลงบนข้อศอกที่เรมียกขึ้น  และเขาหลับตาลงนานกว่าการกระพริบตาปกติเหมือนรู้สึกขอบคุณในใจก่อนจะพาเธอออกไป  ฉันรู้สึกเหมือนถูกลืม แต่พยายามปลอบใจตัวเองว่าเป็นเรื่องปกติที่เรมีจะมัวแต่สนใจบิตซี  พวกเขาไม่ได้ตั้งใจจะทิ้งฉันหรอก

บอริสสะกิดหลังฉัน  “ข่าวดี”  เขาบอก  “เรากำลังจะบริจาคหนังสือ”

“แล้วข่าวไม่ดีล่ะคะ”

“หนังสือที่จะบริจาคมีกว่าสามร้อยเล่ม และเธอต้องเป็นคนคัด”

เขาส่งรายการให้ฉัน  และฉันรับมาอ่านชื่อ ทำให้หลุดออกจากความรู้สึกเสียใจกับตัวเองมาได้  สรุปว่าการมาห้องสมุดของเรมีครั้งนี้ไม่ได้จบลงอย่างที่ฉันหวัง แต่ไม่เป็นไร  เอาไว้ครั้งหน้าก็แล้ว

“ฉันรู้สึกชื่นชมมากเลยค่ะตอนที่รู้ว่าห้องสมุดได้มอบหนังสือนับพันเล่มให้กับมหาวิทยาลัยต่างๆ  แต่แน่นอน นั่นคือก่อนที่ฉันจะต้องมาเป็นคนนั่งแพ็ค!”  ฉันพูดขำๆ

บอริสหัวเราะ  “ฉันรอดตัวจากหน้าที่นี้แล้ว”

ห้องด้านหลังเต็มไปด้วยกล่องเปล่าและหนังสือมากมาย  “เดินทางโดยสวัสดิภาพนะ” ฉันพูดกับหนังสือปกแข็งเล่มหนึ่งขณะหยิบมันใส่ลงในกล่องสำหรับวิทยาลัยอเมริกาในกรุงเตหะราน ประเทศเปอร์เซีย  อีกเล่มสำหรับสถาบันนักเดินเรือในอิตาลี  ส่วนเล่มที่สาม สี่ ห้าจะเดินทางร่วมกันไปยังตุรกี  ฉันนั่งทำงานอยู่นานโดยคิดว่าน่าจะเป็นชั่วโมงแล้ว แต่เมื่อดูนาฬิกา ปรากฏว่าเวลาผ่านไปแค่สิบนาทีเท่านั้น  แล้วก็คิดว่านี่คงเป็นบ่ายที่หงอยเหงาและยืดยาวไม่รู้จบเป็นแน่

จู่ๆ ก็มีเสียงเคาะประตู  “ฉันถามคนที่เคาน์เตอร์ว่าคุณหายไปไหน และเขาบอกฉันว่าอยู่ที่นี่”  มาร์กาเร็ตว่า

“กำลังอยากมีเพื่อนเลยค่ะ  ช่วยฉันหน่อยได้มั้ยคะ”  ฉันถาม แล้วก็เห็นกระโปรงไหมสีชมพูของเธอ  คงดูไม่จืดแน่ถ้าเธอลงมาช่วยฉัน  ผู้หญิงที่สวมใส่เสื้อผ้าหรูคงไม่มานั่งทำงานแบบนี้กันหรอก

“ได้สิคะ  ฉันไม่มีอะไรทำ” มาร์กาเร็ตว่า

ฉันอาสาจะไปพาลูกสาวเธอมาให้ แต่เธอบอกว่าคริสตินากำลังสนุกกับการทำความรู้จักกับเอแลนและพ่อของเธอ  ฉันสอนวิธีคัดว่าเล่มไหนจะส่งไปไหนให้ จากนั้นเธอก็เดินลัดเลาะนำหนังสือไปใส่ในแต่ละกล่องอย่างระมัดระวังด้วยท่าทางอันสง่างาม  “บงโวยาจ  เดินทางปลอดภัยนะ”  เธอกระซิบกับแต่ละเล่ม

ฉันจ้องมองเธอ

“คงคิดว่าฉันบ้าไปแล้วสินะที่พูดกับหนังสือ”

“ไม่เลยค่ะ”

“บงโวยาจ คือภาษาฝรั่งเศสคำเดียวที่ฉันจำได้จากโรงเรียน  แม่ฉันพูดถูก ว่าฉันควรขยันกว่านี้”

“ยังไม่สายหรอกค่ะ! ฉันจะสอนเอง บงวง แปลว่า ‘ลมดี’ เราจะพูดเวลาอวยพรให้คนโชคดี  และบอกว่า บงกูราจ เพื่อบอกให้ใครกล้าหาญเข้าไว้”

“บงกูราจ!” เธอบอกตำราเคมีเล่มหนึ่ง

“บงวง!”  เธอบอกตำราคณิตศาสตร์อีกเล่ม

เราสองคนหัวเราะคิกคักขณะอวยพรหนังสือแต่ละเล่ม

“อะไรทำให้คุณย้ายมาปารีสคะ”

“สามีฉันเป็นทูตทหารของสถานทูตอังกฤษน่ะค่ะ”

“เป็นวงการที่ดีนะคะ”

“วงการที่ฟอนเฟะน่ะสิคะไม่ว่า”  เธอบอก  “โอ อย่าบอกใครเชียวนะคะว่าฉันพูดแบบนี้  เห็นแล้วใช่ไหมคะว่าฉันไม่ใช่นักการทูตที่ดีเลย”

จู่ๆ มาร์กาเร็ตก็รู้สึกเก้อขึ้นมา และหันกลับไปแยกหนังสือต่อ

“คุณคงได้ไปงานเลี้ยงหรูๆ”  ฉันว่า โดยหวังว่าเธอจะเล่าให้ฟัง

“เมื่อวานนี้ฉันไปงานเลี้ยงน้ำชาที่บ้านเอกอัครราชทูตเนเธอแลนด์  แต่ฉันว่านั่งแพ็คของอย่างตอนนี้สนุกกว่าซะอีกค่ะ”

“เป็นไปได้ยังไงคะ  น่าตื่นเต้นออก ได้เจอคนจากทั่วโลก”

“พวกเขาสนใจแต่สามีฉันค่ะ ไม่ใช่ตัวฉัน”  น้ำตาเธอไหลลงอาบแก้มที่ปัดไว้อย่างดี  “ฉันคิดถึงแม่ คิดถึงการดื่มชากับเพื่อนๆ ของฉัน”

ฉันพูดอะไรไม่ถูก  มิสรีเดอร์เคยบอกว่าชาวต่างชาติมักจะคิดถึงบ้าน และพวกเราสามารถช่วยให้พวกเขาคลายความคิดถึงได้บ้าง

“ฉันไม่ได้ตั้งใจจะร้องไห้เลยค่ะ”  มาร์กาเร็ตซับน้ำตา  “แม่ฉันเรียกฉันว่า ‘แม่กาน้ำชาพวยรั่ว’”

“อีกหน่อยคุณแม่ต้องเรียกคุณว่า ‘แม่สาวปารีเซียน’ ค่ะ”  ฉันปิดฝากล่อง  “คุณช่วยได้มากเลย”

“จริงเหรอคะ”

“คุณน่าจะมาสมัครเป็นอาสาสมัครที่นี่นะคะ”

“ฉันไม่เคยเรียนด้านนี้เลยค่ะ  กลัวว่าจะทำอะไรผิด”

“ที่นี่เป็นห้องสมุดนะคะ ไม่ใช่ห้องผ่าตัด!  ไม่มีใครเสียชีวิตเพราะคุณเก็บหนังสือผิดชั้นหรอก”

“ไม่รู้สิคะ…”

“คุณจะได้รู้จักคน มีเพื่อน แล้วฉันจะสอนภาษาฝรั่งเศสให้เอง”

ฉันเดินไปที่ลานหน้าห้องสมุดกับมาร์กาเร็ต ลูกสาวของเธอกำลังเล่นกับเอแลนที่นั่น เงามืดเริ่มคืบคลานเข้าปกคลุมเมือง ก่อนจะคืบมาที่กำแพง แผ่ไปที่สนามหญ้า ผ่านพุ่มไอวีในกระถางใบใหญ่สู่ตัวอาคารห้องสมุด  มันหยุดอยู่เพียงแค่นั้น ด้านในโคมไฟในห้องอ่านหนังสือส่องสว่างไสว  ที่หน้าต่าง มาร์กาเร็ตกับฉันเห็นมาดามซิมงมองซ้ายมองขวาก่อนจะนำสุนัขพูเดิลออกจากกระเป๋ามาวางบนตัก แล้วแกกับศาสตราจารย์โคเฮนก็นั่งลูบท้องมันอย่างมีความสุขจนไม่ได้สังเกตว่าที่มุมหนึ่ง บอริสกับแอนนา ภรรยาของเขากำลังเอียงศีรษะเข้าหากัน  แม้ทั้งคู่จะไม่เคยแตะเนื้อต้องตัวกัน แต่ความรักอ่อนโยนแผ่รอบตัวพวกเขา  มิสซิสเทิร์นบูลกำลังยกนิ้วผอมๆ ขึ้นที่ปากและทำเสียงจุ๊ จุ๊เตือนนักศึกษาที่คุยเสียงดัง  ปีเตอร์ที่น่าสงสารกำลังย่อตัวหลบมาดามที่คลั่งไคล้เขาหลังชั้นหนังสือขณะที่นางไล่ล่าเขาราวกับเหยื่อ  และสมุห์บัญชีของเราที่ดูเขาอยู่ยกมือปิดปากกลั้นหัวเราะ

มาร์กาเร็ตมองภาพในห้องสมุดด้วยสายตาโหยหา  อะไรบางอย่างบอกฉันว่าเธอต้องการห้องสมุดแห่งนี้ และห้องสมุดแห่งนี้ก็ต้องการเธอเช่นกัน  ฉันคิดถึงตอนที่เรานั่งทำงานไปคุยกันไปท่ามกลางกองหนังสือที่ฝุ่นจับเกรอะ การสนทนาของเราที่ไหลไปอย่างต่อเนื่องเหมือนลำน้ำแซน  แล้วก็หวังสุดหัวใจว่ามาร์กาเร็ตจะได้มาเป็นส่วนหนึ่งของเรา

 

อ่านต่อได้ในนิยายฉบับเต็ม 

 

 

[1] ห้องสมุดอเมริกันในปารีสหรือเอแอลพี (The American Library in Paris – ALP)