หมอประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์ ผู้เชี่ยวชาญสาขาจิตเวชศาสตร์ พูดถึงโรคซึมเศร้า ผ่านหนังสือเรื่อง โรคซึมเศร้า (สำนักพิมพ์ Amarin Health)  ไว้ดังนี้

[su_quote]โรคซึมเศร้ามีอยู่จริง ผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้ามิได้คิดไปเอง [/su_quote]

ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าไม่ใช่คนอ่อนแอ คิดมาก หรือคิดไปเอง หรือยอมแพ้ต่อชีวิต ความจริงคือเขาป่วยด้วยโรคชนิดหนึ่ง ซึ่งเรียกว่า โรคซึมเศร้า เหมือนคนอื่นๆ ที่อาจป่วยด้วยโรคไข้หวัด โดยโรคซึมเศร้าเป็นโรคทางจิตเวช ไม่ใช่โรคทางกาย

ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามีอาการชัดเจนและรุนแรงระดับหนึ่ง โรคซึมเศร้าจะไม่หายไปเอง ไม่หายด้วยการทำใจหรือปล่อยวาง หรือได้รับคำปลอบใจให้เข้มแข็ง

ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าต้องการการรักษาจากจิตแพทย์ และสิ่งที่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าต้องการ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่กำลังเรียนหนังสือ วัยทำงาน มักต้องการให้คนในครอบครัวและคนรอบข้างเข้าใจและยอมรับความเจ็บป่วยที่เขากำลังเผชิญ  ยอมรับว่าเขาป่วยเป็นโรคซึมเศร้าจริง ไม่ได้อ่อนแอหรือคิดไปเอง

โรคซึมเศร้า : สาเหตุ

หากประมวลสาเหตุใหญ่ๆ ทั้งหมด ประวัติของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าควรจะประกอบด้วยปัจจัยดังต่อไปนี้ ไม่มากก็น้อย นั่นคือ

• มีประวัติกรรมพันธุ์ของโรคซึมเศร้า มีญาติคนใดคนหนึ่งป่วยด้วยโรคซึมเศร้าหรือฆ่าตัวตาย
• มีประวัติพ่อแม่ไม่เลี้ยงดูมากพอ หรือมาจากครอบครัวแตกแยกที่ไม่มีใครรับผิดชอบเด็กอย่างจริงจัง
• มีประวัติเติบโตมาในสภาพแวดล้อมที่ไม่เป็นสุขเสมอมา และผู้ป่วยต้องตกอยู่ในสภาพที่หมดหวังและหมดทางช่วยเหลือ ครั้งเป็นเด็กก็ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเอง ครั้งเป็นวัยรุ่นไม่สามารถพอตัวเองออกจากสภาพแวดล้อมที่ไม่เป็นสุข ครั้งเป็นผู้ใหญ่ก็ไม่สามารถพาตัวเองออกจากสภาพแวดล้อมที่โหดร้าย
• มีประวัติประสบเหตุการณ์ร้ายแรงอย่างเฉียบพลันหรือแบกรับความเครียดเรื้อรังไม่สิ้นสุด จนส่งผลกระบต่อสมดุลของสารสื่อนำประสาทในระบบประสาทส่วนกลาง

โรคซึมเศร้า : วิธีการสังเกตตัวเองและคนรอบข้าง

มีอารมณ์เศร้ามากและบ่อยครั้ง หรือเกือบตลอดเวลา

• ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามักจะซึมลงกว่าที่เคย เคลื่อนไหวเชื่องช้า มีอารมณ์เศร้าบ่อยๆ โดยที่มองดูแล้วไม่มีสาเหตุ
• ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าบางคนก็ไม่มีอารมณ์เศร้าชัดเจน แต่มีอารมณ์หงุดหงิดง่าย ฉุนเฉียวง่าย ไปจนถึงขี้โมโห
• ดูเหนื่อยหน่าย ท้อแท้ ไม่มีสมาธิทำงานจนกระทั่งบางครั้งดูเหมือนไม่ตั้งใจทำงาน เบื่อกิจวัตรที่เคยทำ ไม่สนใจเรื่องเคยที่สนใจหรือเคยชอบ เบื่อผู้คน เบื่องาน เบื่อโลก เบื่อชีวิต
• ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าบางคนมีอาการเหนื่อยง่ายโดยอธิบายสาเหตุทางร่างกายไม่ได้
• อารมณ์ทางเพศลดลง เบื่ออาหาร หรือบางคนอาจมีอารมณ์ทางเพศมากขึ้น กินเก่งขึ้น และนอนหลับตลอดเวลา
• แต่บางคนก็อาจจะนอนไม่หลับ   มีทั้งหลับๆ ตื่นๆ หลับยาก หลับไม่สนิท หลับไม่ลึก หลับแล้วตื่นขึ้นกลางดึกแล้วหลับต่อไม่ได้อีก
• คิดฆ่าตัวตาย ไปจนถึงวางแผนฆ่าตัวตาย มีประวัติเคยพยายามฆ่าตัวตายมาก่อน 
• อาการทั้งหมดที่เล่ามากินเวลานานพอสมควร กระทบต่อคุณภาพชีวิต

[su_quote]ผู้ที่พยายามฆ่าตัวตายทุกคนกำลังส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือเสมอ ไม่มีคำว่าเรียกร้องความสนใจ สำออยหรือแกล้งทำ [/su_quote]

โรคซึมเศร้า : การรักษา

เราควรทำความเข้าใจเรื่องความแตกต่างระหว่างอารมณ์เศร้าและโรคซึมเศร้าก่อน

อารมณ์เศร้าเป็นเรื่องธรรมดาของคนเรา เกิดขึ้นและหายไปธรรมดา แต่บางครั้งอารมณ์เศร้าเกาะกุมอยู่นานมากและไม่ยอมหาย  แต่อาจไม่รุนแรง ไม่กระทบชีวิต ไม่มีความคิดอยากฆ่าตัวตาย

อารมณ์เศร้าที่ไม่ถึงกับเป็นโรคซึมเศร้าสามารถรักษาได้ด้วยการพบผู้ให้คำปรึกษาที่ได้รับการฝึกอบรมมาเป็นอย่างดี นักจิตวิทยา จิตแพทย์ หรือทำจิตบำบัด

ส่วนโรคซึมเศร้าเป็นโรค และสารเคมีบางตัวในสมองเสียสมดุล ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจะได้รับประโยชน์จากยาต้านอารมณ์เศร้า แต่ขึ้นอยู่กับผู้รักษาและความร่วมมือของผู้ป่วยและญาติด้วย เป็นเรื่องธรรมดาของการรักษาโรคภัยไข้เจ็บทั่วไป

[su_note note_color=”#29497d” text_color=”#d1cfcf”]ยาต้านเศร้า (anti-depressant) เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อสมองและระบบประสาทส่วนกลางโดยตรง ช่วยปรับสมดุลของสารสื่อประสาทให้เข้าที่ ซึ่งยาต้านเศร้าทุกตัวมีข้อเสียคือความง่วง บ้างมีอาการคอแห้ง ท้องผูก และลุกเร็วหน้ามืด เหล่านี้เป็นอาการข้างเคียงที่เลี่ยงไม่ได้ แต่สามารถรอเวลาให้ร่างกายชินยาได้ โดยทั่วไปจะดีขึ้นเองในเวลา 2 – 4 สัปดาห์[/su_note]

โรคซึมเศร้ารักษาให้หายขาดได้หรือไม่

บางคนก็หายขาดได้ บ่อยครั้งที่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าไม่หายขาด  แต่มาไกลในระดับอาการสงบ ซึ่งแบ่งเป็นอาการสงบอย่างสมบูรณ์ หรืออาการสงบบางส่วน มีอาการบางส่วนอยู่บ้าง

ตัวชี้วัดที่ดีกว่าคำว่าหายขาดหรืออาการสงบ คือคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยเอง กินอาหารได้ดีหรือไม่ นอนหลับได้ดีหรือไม่ สมาธิในการทำงานดีหรือไม่ ชีวิตทางเพศปกติสุขดีหรือไม่ ปราศจากความหดหู่ ท้อแท้ และไม่มีความคิดอยากฆ่าตัวตาย

เรียบเรียงจากหนังสือ